महाभारत 12.333 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 333→

[mh-12-333] • 25 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। कस्य चित् त्व् अथ कालस्य नारदः परमेष्ठिजः। दैवं कृत्वा यथान्यायं पित्र्यं चक्रे ततः परम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. kasya cit tv atha kālasya nāradaḥ parameṣṭhijaḥ. daivaṃ kṛtvā yathānyāyaṃ pitryaṃ cakre tataḥ param.

ततस् तं वचनं प्राह ज्येष्ठो धर्मात्मजः प्रभुः। क इज्यते द्विजश्रेष्ठ दैवे पित्र्ये च कल्पिते।

tatas taṃ vacanaṃ prāha jyeṣṭho dharmātmajaḥ prabhuḥ. ka ijyate dvijaśreṣṭha daive pitrye ca kalpite.

त्वया मतिमतां श्रेष्ठ तन् मे शंस यथागमम्। किम् एतत् क्रियते कर्म फलं चास्य किम् इष्यते।

tvayā matimatāṃ śreṣṭha tan me śaṃsa yathāgamam. kim etat kriyate karma phalaṃ cāsya kim iṣyate.

नारद उवाच। त्वयैतत् कथितं पूर्वं दैवं कर्तव्यम् इत्य् अपि। दैवतं च परो यज्ञः परमात्मा सनातनः।

nārada uvāca. tvayaitat kathitaṃ pūrvaṃ daivaṃ kartavyam ity api. daivataṃ ca paro yajñaḥ paramātmā sanātanaḥ.

ततस् तद्भावितो नित्यं यजे वैकुण्ठम् अव्ययम्। तस्माच् च प्रसृतः पूर्वं ब्रह्मा लोकपितामहः।

tatas tadbhāvito nityaṃ yaje vaikuṇṭham avyayam. tasmāc ca prasṛtaḥ pūrvaṃ brahmā lokapitāmahaḥ.

मम वै पितरं प्रीतः परमेष्ठ्य् अप्य् अजीजनत्। अहं संकल्पजस् तस्य पुत्रः प्रथमकल्पितः।

mama vai pitaraṃ prītaḥ parameṣṭhy apy ajījanat. ahaṃ saṃkalpajas tasya putraḥ prathamakalpitaḥ.

यजाम्य् अहं पितॄन् साधो नारायणविधौ कृते। एवं स एव भगवान् पिता माता पितामहः। इज्यते पितृयज्ञेषु मया नित्यं जगत्पतिः।

yajāmy ahaṃ pitṝn sādho nārāyaṇavidhau kṛte. evaṃ sa eva bhagavān pitā mātā pitāmahaḥ. ijyate pitṛyajñeṣu mayā nityaṃ jagatpatiḥ.

श्रुतिश् चाप्य् अपरा देव पुत्रान् हि पितरो ऽयजन्। वेदश्रुतिः प्रणष्टा च पुनर् अध्यापिता सुतैः। ततस् ते मन्त्रदाः पुत्राः पितृत्वम् उपपेदिरे।

śrutiś cāpy aparā deva putrān hi pitaro 'yajan. vedaśrutiḥ praṇaṣṭā ca punar adhyāpitā sutaiḥ. tatas te mantradāḥ putrāḥ pitṛtvam upapedire.

नूनं पुरैतद् विदितं युवयोर् भावितात्मनोः। पुत्राश् च पितरश् चैव परस्परम् अपूजयन्।

nūnaṃ puraitad viditaṃ yuvayor bhāvitātmanoḥ. putrāś ca pitaraś caiva parasparam apūjayan.

त्रीन् पिण्डान् न्यस्य वै पृथ्व्यां पूर्वं दत्त्वा कुशान् इति। कथं तु पिण्डसंज्ञां ते पितरो लेभिरे पुरा।

trīn piṇḍān nyasya vai pṛthvyāṃ pūrvaṃ dattvā kuśān iti. kathaṃ tu piṇḍasaṃjñāṃ te pitaro lebhire purā.

नरनारायणाव् ऊचतुः। इमां हि धरणीं पूर्वं नष्टां सागरमेखलाम्। गोविन्द उज्जहाराशु वाराहं रूपम् आश्रितः।

naranārāyaṇāv ūcatuḥ. imāṃ hi dharaṇīṃ pūrvaṃ naṣṭāṃ sāgaramekhalām. govinda ujjahārāśu vārāhaṃ rūpam āśritaḥ.

स्थापयित्वा तु धरणीं स्वे स्थाने पुरुषोत्तमः। जलकर्दमलिप्ताङ्गो लोककार्यार्थम् उद्यतः।

sthāpayitvā tu dharaṇīṃ sve sthāne puruṣottamaḥ. jalakardamaliptāṅgo lokakāryārtham udyataḥ.

प्राप्ते चाह्निककाले स मध्यंदिनगते रवौ। दंष्ट्राविलग्नान् मृत्पिण्डान् विधूय सहसा प्रभुः। स्थापयाम् आस वै पृथ्व्यां कुशान् आस्तीर्य नारद।

prāpte cāhnikakāle sa madhyaṃdinagate ravau. daṃṣṭrāvilagnān mṛtpiṇḍān vidhūya sahasā prabhuḥ. sthāpayām āsa vai pṛthvyāṃ kuśān āstīrya nārada.

स तेष्व् आत्मानम् उद्दिश्य पित्र्यं चक्रे यथाविधि। संकल्पयित्वा त्रीन् पिण्डान् स्वेनैव विधिना प्रभुः।

sa teṣv ātmānam uddiśya pitryaṃ cakre yathāvidhi. saṃkalpayitvā trīn piṇḍān svenaiva vidhinā prabhuḥ.

आत्मगात्रोष्मसंभूतैः स्नेहगर्भैस् तिलैर् अपि। प्रोक्ष्यापवर्गं देवेशः प्राङ्मुखः कृतवान् स्वयम्।

ātmagātroṣmasaṃbhūtaiḥ snehagarbhais tilair api. prokṣyāpavargaṃ deveśaḥ prāṅmukhaḥ kṛtavān svayam.

मर्यादास्थापनार्थं च ततो वचनम् उक्तवान्। अहं हि पितरः स्रष्टुम् उद्यतो लोककृत् स्वयम्।

maryādāsthāpanārthaṃ ca tato vacanam uktavān. ahaṃ hi pitaraḥ sraṣṭum udyato lokakṛt svayam.

तस्य चिन्तयतः सद्यः पितृकार्यविधिं परम्। दंष्ट्राभ्यां प्रविनिर्धूता ममैते दक्षिणां दिशम्। आश्रिता धरणीं पिण्डास् तस्मात् पितर एव ते।

tasya cintayataḥ sadyaḥ pitṛkāryavidhiṃ param. daṃṣṭrābhyāṃ pravinirdhūtā mamaite dakṣiṇāṃ diśam. āśritā dharaṇīṃ piṇḍās tasmāt pitara eva te.

त्रयो मूर्तिविहीना वै पिण्डमूर्तिधरास् त्व् इमे। भवन्तु पितरो लोके मया सृष्टाः सनातनाः।

trayo mūrtivihīnā vai piṇḍamūrtidharās tv ime. bhavantu pitaro loke mayā sṛṣṭāḥ sanātanāḥ.

पिता पितामहश् चैव तथैव प्रपितामहः। अहम् एवात्र विज्ञेयस् त्रिषु पिण्डेषु संस्थितः।

pitā pitāmahaś caiva tathaiva prapitāmahaḥ. aham evātra vijñeyas triṣu piṇḍeṣu saṃsthitaḥ.

नास्ति मत्तो ऽधिकः कश् चित् को वाभ्यर्च्यो मया स्वयम्। को वा मम पिता लोके अहम् एव पितामहः।

nāsti matto 'dhikaḥ kaś cit ko vābhyarcyo mayā svayam. ko vā mama pitā loke aham eva pitāmahaḥ.

पितामहपिता चैव अहम् एवात्र कारणम्। इत्य् एवम् उक्त्वा वचनं देवदेवो वृषाकपिः।

pitāmahapitā caiva aham evātra kāraṇam. ity evam uktvā vacanaṃ devadevo vṛṣākapiḥ.

वराहपर्वते विप्र दत्त्वा पिण्डान् सविस्तरान्। आत्मानं पूजयित्वैव तत्रैवादर्शनं गतः।

varāhaparvate vipra dattvā piṇḍān savistarān. ātmānaṃ pūjayitvaiva tatraivādarśanaṃ gataḥ.

एतदर्थं शुभमते पितरः पिण्डसंज्ञिताः। लभन्ते सततं पूजां वृषाकपिवचो यथा।

etadarthaṃ śubhamate pitaraḥ piṇḍasaṃjñitāḥ. labhante satataṃ pūjāṃ vṛṣākapivaco yathā.

ये यजन्ति पितॄन् देवान् गुरूंश् चैवातिथींस् तथा। गाश् चैव द्विजमुख्यांश् च पृथिवीं मातरं तथा। कर्मणा मनसा वाचा विष्णुम् एव यजन्ति ते।

ye yajanti pitṝn devān gurūṃś caivātithīṃs tathā. gāś caiva dvijamukhyāṃś ca pṛthivīṃ mātaraṃ tathā. karmaṇā manasā vācā viṣṇum eva yajanti te.

अन्तर्गतः स भगवान् सर्वसत्त्वशरीरगः। समः सर्वेषु भूतेषु ईश्वरः सुखदुःखयोः। महान् महात्मा सर्वात्मा नारायण इति श्रुतः।

antargataḥ sa bhagavān sarvasattvaśarīragaḥ. samaḥ sarveṣu bhūteṣu īśvaraḥ sukhaduḥkhayoḥ. mahān mahātmā sarvātmā nārāyaṇa iti śrutaḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents