महाभारत 12.332 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 332→

[mh-12-332] • 26 श्लोकाः

नरनारायणाव् ऊचतुः। धन्यो ऽस्य् अनुगृहीतो ऽसि यत् ते दृष्टः स्वयं प्रभुः। न हि तं दृष्टवान् कश् चित् पद्मयोनिर् अपि स्वयम्।

naranārāyaṇāv ūcatuḥ. dhanyo 'sy anugṛhīto 'si yat te dṛṣṭaḥ svayaṃ prabhuḥ. na hi taṃ dṛṣṭavān kaś cit padmayonir api svayam.

अव्यक्तयोनिर् भगवान् दुर्दर्शः पुरुषोत्तमः। नारदैतद् धि ते सत्यं वचनं समुदाहृतम्।

avyaktayonir bhagavān durdarśaḥ puruṣottamaḥ. nāradaitad dhi te satyaṃ vacanaṃ samudāhṛtam.

नास्य भक्तैः प्रियतरो लोके कश् चन विद्यते। ततः स्वयं दर्शितवान् स्वम् आत्मानं द्विजोत्तम।

nāsya bhaktaiḥ priyataro loke kaś cana vidyate. tataḥ svayaṃ darśitavān svam ātmānaṃ dvijottama.

तपो हि तप्यतस् तस्य यत् स्थानं परमात्मनः। न तत् संप्राप्नुते कश् चिद् ऋते ह्य् आवां द्विजोत्तम।

tapo hi tapyatas tasya yat sthānaṃ paramātmanaḥ. na tat saṃprāpnute kaś cid ṛte hy āvāṃ dvijottama.

या हि सूर्यसहस्रस्य समस्तस्य भवेद् द्युतिः। स्थानस्य सा भवेत् तस्य स्वयं तेन विराजता।

yā hi sūryasahasrasya samastasya bhaved dyutiḥ. sthānasya sā bhavet tasya svayaṃ tena virājatā.

तस्माद् उत्तिष्ठते विप्र देवाद् विश्वभुवः पतेः। क्षमा क्षमावतां श्रेष्ठ यया भूमिस् तु युज्यते।

tasmād uttiṣṭhate vipra devād viśvabhuvaḥ pateḥ. kṣamā kṣamāvatāṃ śreṣṭha yayā bhūmis tu yujyate.

तस्माच् चोत्तिष्ठते देवात् सर्वभूतहितो रसः। आपो येन हि युज्यन्ते द्रवत्वं प्राप्नुवन्ति च।

tasmāc cottiṣṭhate devāt sarvabhūtahito rasaḥ. āpo yena hi yujyante dravatvaṃ prāpnuvanti ca.

तस्माद् एव समुद्भूतं तेजो रूपगुणात्मकम्। येन स्म युज्यते सूर्यस् ततो लोकान् विराजते।

tasmād eva samudbhūtaṃ tejo rūpaguṇātmakam. yena sma yujyate sūryas tato lokān virājate.

तस्माद् देवात् समुद्भूतः स्पर्शस् तु पुरुषोत्तमात्। येन स्म युज्यते वायुस् ततो लोकान् विवात्य् असौ।

tasmād devāt samudbhūtaḥ sparśas tu puruṣottamāt. yena sma yujyate vāyus tato lokān vivāty asau.

तस्माच् चोत्तिष्ठते शब्दः सर्वलोकेश्वरात् प्रभोः। आकाशं युज्यते येन ततस् तिष्ठत्य् असंवृतम्।

tasmāc cottiṣṭhate śabdaḥ sarvalokeśvarāt prabhoḥ. ākāśaṃ yujyate yena tatas tiṣṭhaty asaṃvṛtam.

तस्माच् चोत्तिष्ठते देवात् सर्वभूतगतं मनः। चन्द्रमा येन संयुक्तः प्रकाशगुणधारणः।

tasmāc cottiṣṭhate devāt sarvabhūtagataṃ manaḥ. candramā yena saṃyuktaḥ prakāśaguṇadhāraṇaḥ.

षड्भूतोत्पादकं नाम तत् स्थानं वेदसंज्ञितम्। विद्यासहायो यत्रास्ते भगवान् हव्यकव्यभुक्।

ṣaḍbhūtotpādakaṃ nāma tat sthānaṃ vedasaṃjñitam. vidyāsahāyo yatrāste bhagavān havyakavyabhuk.

ये हि निष्कल्मषा लोके पुण्यपापविवर्जिताः। तेषां वै क्षेमम् अध्वानं गच्छतां द्विजसत्तम। सर्वलोकतमोहन्ता आदित्यो द्वारम् उच्यते। ज्वालामाली महातेजा येनेदं धार्यते जगत्।

ye hi niṣkalmaṣā loke puṇyapāpavivarjitāḥ. teṣāṃ vai kṣemam adhvānaṃ gacchatāṃ dvijasattama. sarvalokatamohantā ādityo dvāram ucyate. jvālāmālī mahātejā yenedaṃ dhāryate jagat.

आदित्यदग्धसर्वाङ्गा अदृश्याः केन चित् क्व चित्। परमाणुभूता भूत्वा तु तं देवं प्रविशन्त्य् उत।

ādityadagdhasarvāṅgā adṛśyāḥ kena cit kva cit. paramāṇubhūtā bhūtvā tu taṃ devaṃ praviśanty uta.

तस्माद् अपि विनिर्मुक्ता अनिरुद्धतनौ स्थिताः। मनोभूतास् ततो भूयः प्रद्युम्नं प्रविशन्त्य् उत।

tasmād api vinirmuktā aniruddhatanau sthitāḥ. manobhūtās tato bhūyaḥ pradyumnaṃ praviśanty uta.

प्रद्युम्नाच् चापि निर्मुक्ता जीवं संकर्षणं तथा। विशन्ति विप्रप्रवराः सांख्या भागवतैः सह।

pradyumnāc cāpi nirmuktā jīvaṃ saṃkarṣaṇaṃ tathā. viśanti viprapravarāḥ sāṃkhyā bhāgavataiḥ saha.

ततस् त्रैगुण्यहीनास् ते परमात्मानम् अञ्जसा। प्रविशन्ति द्विजश्रेष्ठ क्षेत्रज्ञं निर्गुणात्मकम्। सर्वावासं वासुदेवं क्षेत्रज्ञं विद्धि तत्त्वतः।

tatas traiguṇyahīnās te paramātmānam añjasā. praviśanti dvijaśreṣṭha kṣetrajñaṃ nirguṇātmakam. sarvāvāsaṃ vāsudevaṃ kṣetrajñaṃ viddhi tattvataḥ.

समाहितमनस्काश् च नियताः संयतेन्द्रियाः। एकान्तभावोपगता वासुदेवं विशन्ति ते।

samāhitamanaskāś ca niyatāḥ saṃyatendriyāḥ. ekāntabhāvopagatā vāsudevaṃ viśanti te.

आवाम् अपि च धर्मस्य गृहे जातौ द्विजोत्तम। रम्यां विशालाम् आश्रित्य तप उग्रं समास्थितौ।

āvām api ca dharmasya gṛhe jātau dvijottama. ramyāṃ viśālām āśritya tapa ugraṃ samāsthitau.

ये तु तस्यैव देवस्य प्रादुर्भावाः सुरप्रियाः। भविष्यन्ति त्रिलोकस्थास् तेषां स्वस्तीत्य् अतो द्विज।

ye tu tasyaiva devasya prādurbhāvāḥ surapriyāḥ. bhaviṣyanti trilokasthās teṣāṃ svastīty ato dvija.

विधिना स्वेन युक्ताभ्यां यथापूर्वं द्विजोत्तम। आस्थिताभ्यां सर्वकृच्छ्रं व्रतं सम्यक् तद् उत्तमम्। स्वार्थेन विधिना युक्तः सर्वकृच्छ्रव्रते स्थितः।

vidhinā svena yuktābhyāṃ yathāpūrvaṃ dvijottama. āsthitābhyāṃ sarvakṛcchraṃ vrataṃ samyak tad uttamam. svārthena vidhinā yuktaḥ sarvakṛcchravrate sthitaḥ.

आवाभ्याम् अपि दृष्टस् त्वं श्वेतद्वीपे तपोधन। समागतो भगवता संजल्पं कृतवान् यथा।

āvābhyām api dṛṣṭas tvaṃ śvetadvīpe tapodhana. samāgato bhagavatā saṃjalpaṃ kṛtavān yathā.

सर्वं हि नौ संविदितं त्रैलोक्ये सचराचरे। यद् भविष्यति वृत्तं वा वर्तते वा शुभाशुभम्। सर्वं स ते कथितवान् देवदेवो महामुने।

sarvaṃ hi nau saṃviditaṃ trailokye sacarācare. yad bhaviṣyati vṛttaṃ vā vartate vā śubhāśubham. sarvaṃ sa te kathitavān devadevo mahāmune.

वैशंपायन उवाच। एतच् छ्रुत्वा तयोर् वाक्यं तपस्य् उग्रे ऽभ्यवर्तत। नारदः प्राञ्जलिर् भूत्वा नारायणपरायणः।

vaiśaṃpāyana uvāca. etac chrutvā tayor vākyaṃ tapasy ugre 'bhyavartata. nāradaḥ prāñjalir bhūtvā nārāyaṇaparāyaṇaḥ.

जजाप विधिवन् मन्त्रान् नारायणगतान् बहून्। दिव्यं वर्षसहस्रं हि नरनारायणाश्रमे।

jajāpa vidhivan mantrān nārāyaṇagatān bahūn. divyaṃ varṣasahasraṃ hi naranārāyaṇāśrame.

अवसत् स महातेजा नारदो भगवान् ऋषिः। तम् एवाभ्यर्चयन् देवं नरनारायणौ च तौ।

avasat sa mahātejā nārado bhagavān ṛṣiḥ. tam evābhyarcayan devaṃ naranārāyaṇau ca tau.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents