महाभारत 12.330 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 330→

[mh-12-330] • 71 श्लोकाः

श्रीभगवान् उवाच। सूर्याचन्द्रमसौ शश्वत् केशैर् मे अंशुसंज्ञितैः। नाम्नां निरुक्तं वक्ष्यामि शृणुष्वैकाग्रमानसः। बोधयंस् तापयंश् चैव जगद् उत्तिष्ठतः पृथक्।

śrībhagavān uvāca. sūryācandramasau śaśvat keśair me aṃśusaṃjñitaiḥ. nāmnāṃ niruktaṃ vakṣyāmi śṛṇuṣvaikāgramānasaḥ. bodhayaṃs tāpayaṃś caiva jagad uttiṣṭhataḥ pṛthak.

बोधनात् तापनाच् चैव जगतो हर्षणं भवेत्। अग्नीषोमकृतैर् एभिः कर्मभिः पाण्डुनन्दन। हृषीकेशो ऽहम् ईशानो वरदो लोकभावनः।

bodhanāt tāpanāc caiva jagato harṣaṇaṃ bhavet. agnīṣomakṛtair ebhiḥ karmabhiḥ pāṇḍunandana. hṛṣīkeśo 'ham īśāno varado lokabhāvanaḥ.

इडोपहूतयोगेन हरे भागं क्रतुष्व् अहम्। वर्णश् च मे हरिश्रेष्ठस् तस्माद् धरिर् अहं स्मृतः।

iḍopahūtayogena hare bhāgaṃ kratuṣv aham. varṇaś ca me hariśreṣṭhas tasmād dharir ahaṃ smṛtaḥ.

धाम सारो हि लोकानाम् ऋतं चैव विचारितम्। ऋतधामा ततो विप्रैः सत्यश् चाहं प्रकीर्तितः।

dhāma sāro hi lokānām ṛtaṃ caiva vicāritam. ṛtadhāmā tato vipraiḥ satyaś cāhaṃ prakīrtitaḥ.

नष्टां च धरणीं पूर्वम् अविन्दं वै गुहागताम्। गोविन्द इति मां देवा वाग्भिः समभितुष्टुवुः।

naṣṭāṃ ca dharaṇīṃ pūrvam avindaṃ vai guhāgatām. govinda iti māṃ devā vāgbhiḥ samabhituṣṭuvuḥ.

शिपिविष्टेति चाख्यायां हीनरोमा च यो भवेत्। तेनाविष्टं हि यत् किं चिच् छिपिविष्टं हि तत् स्मृतम्।

śipiviṣṭeti cākhyāyāṃ hīnaromā ca yo bhavet. tenāviṣṭaṃ hi yat kiṃ cic chipiviṣṭaṃ hi tat smṛtam.

यास्को माम् ऋषिर् अव्यग्रो नैकयज्ञेषु गीतवान्। शिपिविष्ट इति ह्य् अस्माद् गुह्यनामधरो ह्य् अहम्।

yāsko mām ṛṣir avyagro naikayajñeṣu gītavān. śipiviṣṭa iti hy asmād guhyanāmadharo hy aham.

स्तुत्वा मां शिपिविष्टेति यास्को ऋषिर् उदारधीः। मत्प्रसादाद् अधो नष्टं निरुक्तम् अभिजग्मिवान्।

stutvā māṃ śipiviṣṭeti yāsko ṛṣir udāradhīḥ. matprasādād adho naṣṭaṃ niruktam abhijagmivān.

न हि जातो न जाये ऽहं न जनिष्ये कदा चन। क्षेत्रज्ञः सर्वभूतानां तस्माद् अहम् अजः स्मृतः।

na hi jāto na jāye 'haṃ na janiṣye kadā cana. kṣetrajñaḥ sarvabhūtānāṃ tasmād aham ajaḥ smṛtaḥ.

नोक्तपूर्वं मया क्षुद्रम् अश्लीलं वा कदा चन। ऋता ब्रह्मसुता सा मे सत्या देवी सरस्वती।

noktapūrvaṃ mayā kṣudram aślīlaṃ vā kadā cana. ṛtā brahmasutā sā me satyā devī sarasvatī.

सच् चासच् चैव कौन्तेय मयावेशितम् आत्मनि। पौष्करे ब्रह्मसदने सत्यं माम् ऋषयो विदुः।

sac cāsac caiva kaunteya mayāveśitam ātmani. pauṣkare brahmasadane satyaṃ mām ṛṣayo viduḥ.

सत्त्वान् न च्युतपूर्वो ऽहं सत्त्वं वै विद्धि मत्कृतम्। जन्मनीहाभवत् सत्त्वं पौर्विकं मे धनंजय।

sattvān na cyutapūrvo 'haṃ sattvaṃ vai viddhi matkṛtam. janmanīhābhavat sattvaṃ paurvikaṃ me dhanaṃjaya.

निराशीःकर्मसंयुक्तं सात्वतं मां प्रकल्पय। सात्वतज्ञानदृष्टो ऽहं सात्वतः सात्वतां पतिः।

nirāśīḥkarmasaṃyuktaṃ sātvataṃ māṃ prakalpaya. sātvatajñānadṛṣṭo 'haṃ sātvataḥ sātvatāṃ patiḥ.

कृषामि मेदिनीं पार्थ भूत्वा कार्ष्णायसो महान्। कृष्णो वर्णश् च मे यस्मात् तस्मात् कृष्णो ऽहम् अर्जुन।

kṛṣāmi medinīṃ pārtha bhūtvā kārṣṇāyaso mahān. kṛṣṇo varṇaś ca me yasmāt tasmāt kṛṣṇo 'ham arjuna.

मया संश्लेषिता भूमिर् अद्भिर् व्योम च वायुना। वायुश् च तेजसा सार्धं वैकुण्ठत्वं ततो मम।

mayā saṃśleṣitā bhūmir adbhir vyoma ca vāyunā. vāyuś ca tejasā sārdhaṃ vaikuṇṭhatvaṃ tato mama.

निर्वाणं परमं सौख्यं धर्मो ऽसौ पर उच्यते। तस्मान् न च्युतपूर्वो ऽहम् अच्युतस् तेन कर्मणा।

nirvāṇaṃ paramaṃ saukhyaṃ dharmo 'sau para ucyate. tasmān na cyutapūrvo 'ham acyutas tena karmaṇā.

पृथिवीनभसी चोभे विश्रुते विश्वलौकिके। तयोः संधारणार्थं हि माम् अधोक्षजम् अञ्जसा।

pṛthivīnabhasī cobhe viśrute viśvalaukike. tayoḥ saṃdhāraṇārthaṃ hi mām adhokṣajam añjasā.

निरुक्तं वेदविदुषो ये च शब्दार्थचिन्तकाः। ते मां गायन्ति प्राग्वंशे अधोक्षज इति स्थितिः। अधो न क्षीयते यस्माद् वदन्त्य् अन्ये ऽप्य् अधोक्षजम्।

niruktaṃ vedaviduṣo ye ca śabdārthacintakāḥ. te māṃ gāyanti prāgvaṃśe adhokṣaja iti sthitiḥ. adho na kṣīyate yasmād vadanty anye 'py adhokṣajam.

शब्द एकमतैर् एष व्याहृतः परमर्षिभिः। नान्यो ह्य् अधोक्षजो लोके ऋते नारायणं प्रभुम्।

śabda ekamatair eṣa vyāhṛtaḥ paramarṣibhiḥ. nānyo hy adhokṣajo loke ṛte nārāyaṇaṃ prabhum.

घृतं ममार्चिषो लोके जन्तूनां प्राणधारणम्। घृतार्चिर् अहम् अव्यग्रैर् वेदज्ञैः परिकीर्तितः।

ghṛtaṃ mamārciṣo loke jantūnāṃ prāṇadhāraṇam. ghṛtārcir aham avyagrair vedajñaiḥ parikīrtitaḥ.

त्रयो हि धातवः ख्याताः कर्मजा इति च स्मृताः। पित्तं श्लेष्मा च वायुश् च एष संघात उच्यते।

trayo hi dhātavaḥ khyātāḥ karmajā iti ca smṛtāḥ. pittaṃ śleṣmā ca vāyuś ca eṣa saṃghāta ucyate.

एतैश् च धार्यते जन्तुर् एतैः क्षीणैश् च क्षीयते। आयुर्वेदविदस् तस्मात् त्रिधातुं मां प्रचक्षते।

etaiś ca dhāryate jantur etaiḥ kṣīṇaiś ca kṣīyate. āyurvedavidas tasmāt tridhātuṃ māṃ pracakṣate.

वृषो हि भगवान् धर्मः ख्यातो लोकेषु भारत। नैघण्टुकपदाख्यातं विद्धि मां वृषम् उत्तमम्।

vṛṣo hi bhagavān dharmaḥ khyāto lokeṣu bhārata. naighaṇṭukapadākhyātaṃ viddhi māṃ vṛṣam uttamam.

कपिर् वराहः श्रेष्ठश् च धर्मश् च वृष उच्यते। तस्माद् वृषाकपिं प्राह कश्यपो मां प्रजापतिः। नादिमन्तं न चान्तं च कदा चिद् विद्यते सुराः।

kapir varāhaḥ śreṣṭhaś ca dharmaś ca vṛṣa ucyate. tasmād vṛṣākapiṃ prāha kaśyapo māṃ prajāpatiḥ. nādimantaṃ na cāntaṃ ca kadā cid vidyate surāḥ.

न चादिं न मध्यं तथा नैव चान्तं; कदा चिद् विदन्ते सुराश् चासुराश् च। अनाद्यो ह्य् अमध्यस् तथा चाप्य् अनन्तः; प्रगीतो ऽहम् ईशो विभुर् लोकसाक्षी।

na cādiṃ na madhyaṃ tathā naiva cāntaṃ; kadā cid vidante surāś cāsurāś ca. anādyo hy amadhyas tathā cāpy anantaḥ; pragīto 'ham īśo vibhur lokasākṣī.

शुचीनि श्रवणीयानि शृणोमीह धनंजय। न च पापानि गृह्णामि ततो ऽहं वै शुचिश्रवाः।

śucīni śravaṇīyāni śṛṇomīha dhanaṃjaya. na ca pāpāni gṛhṇāmi tato 'haṃ vai śuciśravāḥ.

एकशृङ्गः पुरा भूत्वा वराहो दिव्यदर्शनः। इमाम् उद्धृतवान् भूमिम् एकशृङ्गस् ततो ह्य् अहम्।

ekaśṛṅgaḥ purā bhūtvā varāho divyadarśanaḥ. imām uddhṛtavān bhūmim ekaśṛṅgas tato hy aham.

तथैवासं त्रिककुदो वाराहं रूपम् आस्थितः। त्रिककुत् तेन विख्यातः शरीरस्य तु मापनात्।

tathaivāsaṃ trikakudo vārāhaṃ rūpam āsthitaḥ. trikakut tena vikhyātaḥ śarīrasya tu māpanāt.

विरिञ्च इति यः प्रोक्तः कपिलज्ञानचिन्तकैः। स प्रजापतिर् एवाहं चेतनात् सर्वलोककृत्।

viriñca iti yaḥ proktaḥ kapilajñānacintakaiḥ. sa prajāpatir evāhaṃ cetanāt sarvalokakṛt.

विद्यासहायवन्तं माम् आदित्यस्थं सनातनम्। कपिलं प्राहुर् आचार्याः सांख्या निश्चितनिश्चयाः।

vidyāsahāyavantaṃ mām ādityasthaṃ sanātanam. kapilaṃ prāhur ācāryāḥ sāṃkhyā niścitaniścayāḥ.

हिरण्यगर्भो द्युतिमान् एष यश् छन्दसि स्तुतः। योगैः संपूज्यते नित्यं स एवाहं विभुः स्मृतः।

hiraṇyagarbho dyutimān eṣa yaś chandasi stutaḥ. yogaiḥ saṃpūjyate nityaṃ sa evāhaṃ vibhuḥ smṛtaḥ.

एकविंशतिशाखं च ऋग्वेदं मां प्रचक्षते। सहस्रशाखं यत् साम ये वै वेदविदो जनाः। गायन्त्य् आरण्यके विप्रा मद्भक्तास् ते ऽपि दुर्लभाः।

ekaviṃśatiśākhaṃ ca ṛgvedaṃ māṃ pracakṣate. sahasraśākhaṃ yat sāma ye vai vedavido janāḥ. gāyanty āraṇyake viprā madbhaktās te 'pi durlabhāḥ.

षट्पञ्चाशतम् अष्टौ च सप्तत्रिंशतम् इत्य् उत। यस्मिञ् शाखा यजुर्वेदे सो ऽहम् आध्वर्यवे स्मृतः।

ṣaṭpañcāśatam aṣṭau ca saptatriṃśatam ity uta. yasmiñ śākhā yajurvede so 'ham ādhvaryave smṛtaḥ.

पञ्चकल्पम् अथर्वाणं कृत्याभिः परिबृंहितम्। कल्पयन्ति हि मां विप्रा अथर्वाणविदस् तथा।

pañcakalpam atharvāṇaṃ kṛtyābhiḥ paribṛṃhitam. kalpayanti hi māṃ viprā atharvāṇavidas tathā.

शाखाभेदाश् च ये के चिद् याश् च शाखासु गीतयः। स्वरवर्णसमुच्चाराः सर्वांस् तान् विद्धि मत्कृतान्।

śākhābhedāś ca ye ke cid yāś ca śākhāsu gītayaḥ. svaravarṇasamuccārāḥ sarvāṃs tān viddhi matkṛtān.

यत् तद् धयशिरः पार्थ समुदेति वरप्रदम्। सो ऽहम् एवोत्तरे भागे क्रमाक्षरविभागवित्।

yat tad dhayaśiraḥ pārtha samudeti varapradam. so 'ham evottare bhāge kramākṣaravibhāgavit.

रामादेशितमार्गेण मत्प्रसादान् महात्मना। पाञ्चालेन क्रमः प्राप्तस् तस्माद् भूतात् सनातनात्। बाभ्रव्यगोत्रः स बभौ प्रथमः क्रमपारगः।

rāmādeśitamārgeṇa matprasādān mahātmanā. pāñcālena kramaḥ prāptas tasmād bhūtāt sanātanāt. bābhravyagotraḥ sa babhau prathamaḥ kramapāragaḥ.

नारायणाद् वरं लब्ध्वा प्राप्य योगम् अनुत्तमम्। क्रमं प्रणीय शिक्षां च प्रणयित्वा स गालवः।

nārāyaṇād varaṃ labdhvā prāpya yogam anuttamam. kramaṃ praṇīya śikṣāṃ ca praṇayitvā sa gālavaḥ.

कण्डरीको ऽथ राजा च ब्रह्मदत्तः प्रतापवान्। जातीमरणजं दुःखं स्मृत्वा स्मृत्वा पुनः पुनः। सप्तजातिषु मुख्यत्वाद् योगानां संपदं गतः।

kaṇḍarīko 'tha rājā ca brahmadattaḥ pratāpavān. jātīmaraṇajaṃ duḥkhaṃ smṛtvā smṛtvā punaḥ punaḥ. saptajātiṣu mukhyatvād yogānāṃ saṃpadaṃ gataḥ.

पुराहम् आत्मजः पार्थ प्रथितः कारणान्तरे। धर्मस्य कुरुशार्दूल ततो ऽहं धर्मजः स्मृतः।

purāham ātmajaḥ pārtha prathitaḥ kāraṇāntare. dharmasya kuruśārdūla tato 'haṃ dharmajaḥ smṛtaḥ.

नरनारायणौ पूर्वं तपस् तेपतुर् अव्ययम्। धर्मयानं समारूढौ पर्वते गन्धमादने।

naranārāyaṇau pūrvaṃ tapas tepatur avyayam. dharmayānaṃ samārūḍhau parvate gandhamādane.

तत्कालसमयं चैव दक्षयज्ञो बभूव ह। न चैवाकल्पयद् भागं दक्षो रुद्रस्य भारत।

tatkālasamayaṃ caiva dakṣayajño babhūva ha. na caivākalpayad bhāgaṃ dakṣo rudrasya bhārata.

ततो दधीचिवचनाद् दक्षयज्ञम् अपाहरत्। ससर्ज शूलं क्रोधेन प्रज्वलन्तं मुहुर् मुहुः।

tato dadhīcivacanād dakṣayajñam apāharat. sasarja śūlaṃ krodhena prajvalantaṃ muhur muhuḥ.

तच् छूलं भस्मसात् कृत्वा दक्षयज्ञं सविस्तरम्। आवयोः सहसागच्छद् बदर्याश्रमम् अन्तिकात्। वेगेन महता पार्थ पतन् नारायणोरसि।

tac chūlaṃ bhasmasāt kṛtvā dakṣayajñaṃ savistaram. āvayoḥ sahasāgacchad badaryāśramam antikāt. vegena mahatā pārtha patan nārāyaṇorasi.

ततः स्वतेजसाविष्टाः केशा नारायणस्य ह। बभूवुर् मुञ्जवर्णास् तु ततो ऽहं मुञ्जकेशवान्।

tataḥ svatejasāviṣṭāḥ keśā nārāyaṇasya ha. babhūvur muñjavarṇās tu tato 'haṃ muñjakeśavān.

तच् च शूलं विनिर्धूतं हुंकारेण महात्मना। जगाम शंकरकरं नारायणसमाहतम्।

tac ca śūlaṃ vinirdhūtaṃ huṃkāreṇa mahātmanā. jagāma śaṃkarakaraṃ nārāyaṇasamāhatam.

अथ रुद्र उपाधावत् ताव् ऋषी तपसान्वितौ। तत एनं समुद्धूतं कण्ठे जग्राह पाणिना। नारायणः स विश्वात्मा तेनास्य शितिकण्ठता।

atha rudra upādhāvat tāv ṛṣī tapasānvitau. tata enaṃ samuddhūtaṃ kaṇṭhe jagrāha pāṇinā. nārāyaṇaḥ sa viśvātmā tenāsya śitikaṇṭhatā.

अथ रुद्रविघातार्थम् इषीकां जगृहे नरः। मन्त्रैश् च संयुयोजाशु सो ऽभवत् परशुर् महान्।

atha rudravighātārtham iṣīkāṃ jagṛhe naraḥ. mantraiś ca saṃyuyojāśu so 'bhavat paraśur mahān.

क्षिप्तश् च सहसा रुद्रे खण्डनं प्राप्तवांस् तदा। ततो ऽहं खण्डपरशुः स्मृतः परशुखण्डनात्। रुद्रस्य भागं प्रददुर् भागम् उच्छेषणं पुनः। श्रुतिर् अप्य् अत्र भवति वेदैर् उक्तस् तथा पुनः। उच्छेषणभागो वै रुद्रस् तस्योच्छेषणेन होतव्यम् इति सर्वे। गम्यरूपेण तदा ॥।

kṣiptaś ca sahasā rudre khaṇḍanaṃ prāptavāṃs tadā. tato 'haṃ khaṇḍaparaśuḥ smṛtaḥ paraśukhaṇḍanāt. rudrasya bhāgaṃ pradadur bhāgam uccheṣaṇaṃ punaḥ. śrutir apy atra bhavati vedair uktas tathā punaḥ. uccheṣaṇabhāgo vai rudras tasyoccheṣaṇena hotavyam iti sarve. gamyarūpeṇa tadā ||.

अर्जुन उवाच। अस्मिन् युद्धे तु वार्ष्णेय त्रैलोक्यमथने तदा। जयं कः प्राप्तवांस् तत्र शंसैतन् मे जनार्दन।

arjuna uvāca. asmin yuddhe tu vārṣṇeya trailokyamathane tadā. jayaṃ kaḥ prāptavāṃs tatra śaṃsaitan me janārdana.

श्रीभगवान् उवाच। तयोः संलग्नयोर् युद्धे रुद्रनारायणात्मनोः। उद्विग्नाः सहसा कृत्स्ना लोकाः सर्वे ऽभवंस् तदा।

śrībhagavān uvāca. tayoḥ saṃlagnayor yuddhe rudranārāyaṇātmanoḥ. udvignāḥ sahasā kṛtsnā lokāḥ sarve 'bhavaṃs tadā.

नागृह्णात् पावकः शुभ्रं मखेषु सुहुतं हविः। वेदा न प्रतिभान्ति स्म ऋषीणां भावितात्मनाम्।

nāgṛhṇāt pāvakaḥ śubhraṃ makheṣu suhutaṃ haviḥ. vedā na pratibhānti sma ṛṣīṇāṃ bhāvitātmanām.

देवान् रजस् तमश् चैव समाविविशतुस् तदा। वसुधा संचकम्पे ऽथ नभश् च विपफाल ह।

devān rajas tamaś caiva samāviviśatus tadā. vasudhā saṃcakampe 'tha nabhaś ca vipaphāla ha.

निष्प्रभाणि च तेजांसि ब्रह्मा चैवासनाच् च्युतः। अगाच् छोषं समुद्रश् च हिमवांश् च व्यशीर्यत।

niṣprabhāṇi ca tejāṃsi brahmā caivāsanāc cyutaḥ. agāc choṣaṃ samudraś ca himavāṃś ca vyaśīryata.

तस्मिन्न् एवं समुत्पन्ने निमित्ते पाण्डुनन्दन। ब्रह्मा वृतो देवगणैर् ऋषिभिश् च महात्मभिः। आजगामाशु तं देशं यत्र युद्धम् अवर्तत।

tasminn evaṃ samutpanne nimitte pāṇḍunandana. brahmā vṛto devagaṇair ṛṣibhiś ca mahātmabhiḥ. ājagāmāśu taṃ deśaṃ yatra yuddham avartata.

साञ्जलिप्रग्रहो भूत्वा चतुर्वक्त्रो निरुक्तगः। उवाच वचनं रुद्रं लोकानाम् अस्तु वै शिवम्। न्यस्यायुधानि विश्वेश जगतो हितकाम्यया।

sāñjalipragraho bhūtvā caturvaktro niruktagaḥ. uvāca vacanaṃ rudraṃ lokānām astu vai śivam. nyasyāyudhāni viśveśa jagato hitakāmyayā.

यद् अक्षरम् अथाव्यक्तम् ईशं लोकस्य भावनम्। कूटस्थं कर्तृनिर्द्वंद्वम् अकर्तेति च यं विदुः।

yad akṣaram athāvyaktam īśaṃ lokasya bhāvanam. kūṭasthaṃ kartṛnirdvaṃdvam akarteti ca yaṃ viduḥ.

व्यक्तिभावगतस्यास्य एका मूर्तिर् इयं शिवा। नरो नारायणश् चैव जातौ धर्मकुलोद्वहौ।

vyaktibhāvagatasyāsya ekā mūrtir iyaṃ śivā. naro nārāyaṇaś caiva jātau dharmakulodvahau.

तपसा महता युक्तौ देवश्रेष्ठौ महाव्रतौ। अहं प्रसादजस् तस्य कस्मिंश् चित् कारणान्तरे। त्वं चैव क्रोधजस् तात पूर्वसर्गे सनातनः।

tapasā mahatā yuktau devaśreṣṭhau mahāvratau. ahaṃ prasādajas tasya kasmiṃś cit kāraṇāntare. tvaṃ caiva krodhajas tāta pūrvasarge sanātanaḥ.

मया च सार्धं वरदं विबुधैश् च महर्षिभिः। प्रसादयाशु लोकानां शान्तिर् भवतु माचिरम्।

mayā ca sārdhaṃ varadaṃ vibudhaiś ca maharṣibhiḥ. prasādayāśu lokānāṃ śāntir bhavatu māciram.

ब्रह्मणा त्व् एवम् उक्तस् तु रुद्रः क्रोधाग्निम् उत्सृजन्। प्रसादयाम् आस ततो देवं नारायणं प्रभुम्। शरणं च जगामाद्यं वरेण्यं वरदं हरिम्।

brahmaṇā tv evam uktas tu rudraḥ krodhāgnim utsṛjan. prasādayām āsa tato devaṃ nārāyaṇaṃ prabhum. śaraṇaṃ ca jagāmādyaṃ vareṇyaṃ varadaṃ harim.

ततो ऽथ वरदो देवो जितक्रोधो जितेन्द्रियः। प्रीतिमान् अभवत् तत्र रुद्रेण सह संगतः।

tato 'tha varado devo jitakrodho jitendriyaḥ. prītimān abhavat tatra rudreṇa saha saṃgataḥ.

ऋषिभिर् ब्रह्मणा चैव विबुधैश् च सुपूजितः। उवाच देवम् ईशानम् ईशः स जगतो हरिः।

ṛṣibhir brahmaṇā caiva vibudhaiś ca supūjitaḥ. uvāca devam īśānam īśaḥ sa jagato hariḥ.

यस् त्वां वेत्ति स मां वेत्ति यस् त्वाम् अनु स माम् अनु। नावयोर् अन्तरं किं चिन् मा ते भूद् बुद्धिर् अन्यथा।

yas tvāṃ vetti sa māṃ vetti yas tvām anu sa mām anu. nāvayor antaraṃ kiṃ cin mā te bhūd buddhir anyathā.

अद्य प्रभृति श्रीवत्सः शूलाङ्को ऽयं भवत्व् अयम्। मम पाण्यङ्कितश् चापि श्रीकण्ठस् त्वं भविष्यसि।

adya prabhṛti śrīvatsaḥ śūlāṅko 'yaṃ bhavatv ayam. mama pāṇyaṅkitaś cāpi śrīkaṇṭhas tvaṃ bhaviṣyasi.

एवं लक्षणम् उत्पाद्य परस्परकृतं तदा। सख्यं चैवातुलं कृत्वा रुद्रेण सहिताव् ऋषी। तपस् तेपतुर् अव्यग्रौ विसृज्य त्रिदिवौकसः।

evaṃ lakṣaṇam utpādya parasparakṛtaṃ tadā. sakhyaṃ caivātulaṃ kṛtvā rudreṇa sahitāv ṛṣī. tapas tepatur avyagrau visṛjya tridivaukasaḥ.

एष ते कथितः पार्थ नारायणजयो मृधे। नामानि चैव गुह्यानि निरुक्तानि च भारत। ऋषिभिः कथितानीह यानि संकीर्तितानि ते।

eṣa te kathitaḥ pārtha nārāyaṇajayo mṛdhe. nāmāni caiva guhyāni niruktāni ca bhārata. ṛṣibhiḥ kathitānīha yāni saṃkīrtitāni te.

एवं बहुविधै रूपैश् चरामीह वसुंधराम्। ब्रह्मलोकं च कौन्तेय गोलोकं च सनातनम्। मया त्वं रक्षितो युद्धे महान्तं प्राप्तवाञ् जयम्।

evaṃ bahuvidhai rūpaiś carāmīha vasuṃdharām. brahmalokaṃ ca kaunteya golokaṃ ca sanātanam. mayā tvaṃ rakṣito yuddhe mahāntaṃ prāptavāñ jayam.

यस् तु ते सो ऽग्रतो याति युद्धे संप्रत्य् उपस्थिते। तं विद्धि रुद्रं कौन्तेय देवदेवं कपर्दिनम्।

yas tu te so 'grato yāti yuddhe saṃpraty upasthite. taṃ viddhi rudraṃ kaunteya devadevaṃ kapardinam.

कालः स एव कथितः क्रोधजेति मया तव। निहतांस् तेन वै पूर्वं हतवान् असि वै रिपून्।

kālaḥ sa eva kathitaḥ krodhajeti mayā tava. nihatāṃs tena vai pūrvaṃ hatavān asi vai ripūn.

अप्रमेयप्रभावं तं देवदेवम् उमापतिम्। नमस्व देवं प्रयतो विश्वेशं हरम् अव्ययम्। यः स ते कथितः पूर्वं क्रोधजेति पुनः पुनः। तस्य प्रभावम् एवाग्र्यं यच् छ्रुतं ते धनंजय।

aprameyaprabhāvaṃ taṃ devadevam umāpatim. namasva devaṃ prayato viśveśaṃ haram avyayam. yaḥ sa te kathitaḥ pūrvaṃ krodhajeti punaḥ punaḥ. tasya prabhāvam evāgryaṃ yac chrutaṃ te dhanaṃjaya.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents