स्वाध्याययज्ञा ऋषयो ज्ञानयज्ञास् तथापरे। अथापरे महायज्ञान् मनसैव वितन्वते। इदम् अन्यन् महाराज विद्वद्भिः कथितं मम। भूमिर् अग्निश् च वायुश् च न चापो न दिवाकरः। नक्षत्राणि न चन्द्रश् च न दिशः काल एव च। शब्दः स्पर्शश् च रूपं च न गन्धो न रसः क्व चित्। न च सन्ति प्रमाणानि यैः प्रमेयं प्रसाध्यते। प्रत्यक्षम् अनुमानं च नोपमानम् अथागमः। नार्थापत्तिर् न चैतिह्यं दृष्टान्तो न च संशयः। न क्व चिन् निर्णयो राजन् नाधर्मो धर्म एव च। तिर्यक् च स्थावरं चैव न देवा न च मानुषाः। वर्णाश्रमविभागश् च न च कर्ता न कर्मकृत्। न चार्थश् च विभूतिश् च न चार्थस्य विचेष्टितम्। तमोभूतम् इदं सर्वम् अनालोकं जगन् नृप। न चात्मा विद्यमानो ऽपि मनसा योगम् ऋच्छति। अचेतनं मनस् त्व् आसीद् आत्मा एव सचेतनः। ईश्वरश् चेतनस् त्व् एकस् तेनेदं गहनीकृतम्। मन्त्राश् च चेतना राजन् न च देहेन योजिताः। ते च विश्वसृजो नाम ऋषयो मन्त्रदेवताः। चैतन्यम् ईश्वरात् प्राप्य ब्रह्माण्डं तैर् विनिर्मितम्। इष्ट्वा विश्वसृजं यज्ञं निर्मितः प्रपितामहः। सृष्टिस् तेन समारब्धा प्रसादाद् ईश्वरस्य च। चैतन्यम् ईश्वरस्यैतद् येनेदं चेतनं जगत्। योगेन च समाविष्टं जगत् कृत्स्नं च शंभुना। धर्मश् चार्थश् च कामश् च उक्तो मोक्षश् च संक्षये। ब्रह्मणः परमेशस्य ईश्वरेण यदृच्छया। अज्ञो जन्तुर् अनीशश् च भाजनं सुखदुःखयोः। ईश्वरप्रेरितो गच्छेत् स्वर्गं वा श्वभ्रम् एव वा। प्रधानं पुरुषं चैव आत्मानं सर्वदेहिनाम्। मनसा विषयं चैव चेतनेन प्रचोदिताः। सुखदुःखेन युज्यन्ते कर्मभिश् च प्रचोदिताः। वर्णाश्रमविभागश् च ईश्वरेण प्रवर्तितः। सदेवासुरगन्धर्वं तेनेदं निर्मितं जगत्। त्वं चान्ये च महाराज ईश्वरस्य वशे स्थिताः। जीवन्ते च म्रियन्ते च न स्वतन्त्राः कथं चन। हित्वा हित्वा च भूतानि हत्वा सर्वम् इदं जगत्। यजते कर्मणा देवं न स पापेन लिप्यते। हिंसात्मकानि कर्माणि सर्वेषां गृहमेधिनाम्। देवतानाम् ऋषीणां च ते च यान्ति परां गतिम्। पातिताः शत्रवः पूर्वं सर्वत्र वसुधाधिपैः। प्रजानां हितकामैश् च आत्मनश् च हितैषिभिः। यदि तत्र भवेत् पापं कथं ते स्वर्गम् आस्थिताः। न प्राप्ता नरकं राजन् वेष्टिताः पापकर्मभिः।
svādhyāyayajñā ṛṣayo jñānayajñās tathāpare. athāpare mahāyajñān manasaiva vitanvate. idam anyan mahārāja vidvadbhiḥ kathitaṃ mama. bhūmir agniś ca vāyuś ca na cāpo na divākaraḥ. nakṣatrāṇi na candraś ca na diśaḥ kāla eva ca. śabdaḥ sparśaś ca rūpaṃ ca na gandho na rasaḥ kva cit. na ca santi pramāṇāni yaiḥ prameyaṃ prasādhyate. pratyakṣam anumānaṃ ca nopamānam athāgamaḥ. nārthāpattir na caitihyaṃ dṛṣṭānto na ca saṃśayaḥ. na kva cin nirṇayo rājan nādharmo dharma eva ca. tiryak ca sthāvaraṃ caiva na devā na ca mānuṣāḥ. varṇāśramavibhāgaś ca na ca kartā na karmakṛt. na cārthaś ca vibhūtiś ca na cārthasya viceṣṭitam. tamobhūtam idaṃ sarvam anālokaṃ jagan nṛpa. na cātmā vidyamāno 'pi manasā yogam ṛcchati. acetanaṃ manas tv āsīd ātmā eva sacetanaḥ. īśvaraś cetanas tv ekas tenedaṃ gahanīkṛtam. mantrāś ca cetanā rājan na ca dehena yojitāḥ. te ca viśvasṛjo nāma ṛṣayo mantradevatāḥ. caitanyam īśvarāt prāpya brahmāṇḍaṃ tair vinirmitam. iṣṭvā viśvasṛjaṃ yajñaṃ nirmitaḥ prapitāmahaḥ. sṛṣṭis tena samārabdhā prasādād īśvarasya ca. caitanyam īśvarasyaitad yenedaṃ cetanaṃ jagat. yogena ca samāviṣṭaṃ jagat kṛtsnaṃ ca śaṃbhunā. dharmaś cārthaś ca kāmaś ca ukto mokṣaś ca saṃkṣaye. brahmaṇaḥ parameśasya īśvareṇa yadṛcchayā. ajño jantur anīśaś ca bhājanaṃ sukhaduḥkhayoḥ. īśvaraprerito gacchet svargaṃ vā śvabhram eva vā. pradhānaṃ puruṣaṃ caiva ātmānaṃ sarvadehinām. manasā viṣayaṃ caiva cetanena pracoditāḥ. sukhaduḥkhena yujyante karmabhiś ca pracoditāḥ. varṇāśramavibhāgaś ca īśvareṇa pravartitaḥ. sadevāsuragandharvaṃ tenedaṃ nirmitaṃ jagat. tvaṃ cānye ca mahārāja īśvarasya vaśe sthitāḥ. jīvante ca mriyante ca na svatantrāḥ kathaṃ cana. hitvā hitvā ca bhūtāni hatvā sarvam idaṃ jagat. yajate karmaṇā devaṃ na sa pāpena lipyate. hiṃsātmakāni karmāṇi sarveṣāṃ gṛhamedhinām. devatānām ṛṣīṇāṃ ca te ca yānti parāṃ gatim. pātitāḥ śatravaḥ pūrvaṃ sarvatra vasudhādhipaiḥ. prajānāṃ hitakāmaiś ca ātmanaś ca hitaiṣibhiḥ. yadi tatra bhavet pāpaṃ kathaṃ te svargam āsthitāḥ. na prāptā narakaṃ rājan veṣṭitāḥ pāpakarmabhiḥ.