महाभारत 11.27 (श्लोक 1)

महाभारत

←स्त्री पर्व→

←अध्याय 27

[mh-11-27] • 24 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। ते समासाद्य गङ्गां तु शिवां पुण्यजनोचिताम्। ह्रदिनीं वप्रसंपन्नां महानूपां महावनाम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. te samāsādya gaṅgāṃ tu śivāṃ puṇyajanocitām. hradinīṃ vaprasaṃpannāṃ mahānūpāṃ mahāvanām.

भूषणान्य् उत्तरीयाणि वेष्टनान्य् अवमुच्य च। कवचानि विचित्राणि गङ्गाम् अवजगाहिरे। ततः पितॄणां पौत्राणां भ्रातॄणां स्वजनस्य च।

bhūṣaṇāny uttarīyāṇi veṣṭanāny avamucya ca. kavacāni vicitrāṇi gaṅgām avajagāhire. tataḥ pitṝṇāṃ pautrāṇāṃ bhrātṝṇāṃ svajanasya ca.

पुत्राणाम् आर्यकाणां च पतीनां च कुरुस्त्रियः। उदकं चक्रिरे सर्वा रुदन्त्यो भृशदुःखिताः। सुहृदां चापि धर्मज्ञाः प्रचक्रुः सलिलक्रियाः।

putrāṇām āryakāṇāṃ ca patīnāṃ ca kurustriyaḥ. udakaṃ cakrire sarvā rudantyo bhṛśaduḥkhitāḥ. suhṛdāṃ cāpi dharmajñāḥ pracakruḥ salilakriyāḥ.

उदके क्रियमाणे तु वीराणां वीरपत्निभिः। सूपतीर्थाभवद् गङ्गा भूयो विप्रससार च।

udake kriyamāṇe tu vīrāṇāṃ vīrapatnibhiḥ. sūpatīrthābhavad gaṅgā bhūyo viprasasāra ca.

तन् महोदधिसंकाशं निरानन्दम् अनुत्सवम्। वीरपत्नीभिर् आकीर्णं गङ्गातीरम् अशोभत।

tan mahodadhisaṃkāśaṃ nirānandam anutsavam. vīrapatnībhir ākīrṇaṃ gaṅgātīram aśobhata.

ततः कुन्ती महाराज सहसा शोककर्शिता। रुदती मन्दया वाचा पुत्रान् वचनम् अब्रवीत्।

tataḥ kuntī mahārāja sahasā śokakarśitā. rudatī mandayā vācā putrān vacanam abravīt.

यः स शूरो महेष्वासो रथयूथपयूथपः। अर्जुनेन हतः संख्ये वीरलक्षणलक्षितः।

yaḥ sa śūro maheṣvāso rathayūthapayūthapaḥ. arjunena hataḥ saṃkhye vīralakṣaṇalakṣitaḥ.

यं सूतपुत्रं मन्यध्वं राधेयम् इति पाण्डवाः। यो व्यराजच् चमूमध्ये दिवाकर इव प्रभुः।

yaṃ sūtaputraṃ manyadhvaṃ rādheyam iti pāṇḍavāḥ. yo vyarājac camūmadhye divākara iva prabhuḥ.

प्रत्ययुध्यत यः सर्वान् पुरा वः सपदानुगान्। दुर्योधनबलं सर्वं यः प्रकर्षन् व्यरोचत। यः स वीरो महेष्वासो महाबलपराक्रमः।

pratyayudhyata yaḥ sarvān purā vaḥ sapadānugān. duryodhanabalaṃ sarvaṃ yaḥ prakarṣan vyarocata. yaḥ sa vīro maheṣvāso mahābalaparākramaḥ.

यस्य नास्ति समो वीर्ये पृथिव्याम् अपि कश् चन। यो ऽवृणीत यशः शूरः प्राणैर् अपि सदा भुवि। सत्यसंधस्य शूरस्य संग्रामेष्व् अपलायिनः।

yasya nāsti samo vīrye pṛthivyām api kaś cana. yo 'vṛṇīta yaśaḥ śūraḥ prāṇair api sadā bhuvi. satyasaṃdhasya śūrasya saṃgrāmeṣv apalāyinaḥ.

कुरुध्वम् उदकं तस्य भ्रातुर् अक्लिष्टकर्मणः। स हि वः पूर्वजो भ्राता भास्करान् मय्य् अजायत। कुण्डली कवची शूरो दिवाकरसमप्रभः। दातानिशं ब्राह्मणानां पूजकः शीलरक्षकः। कृतज्ञः सत्यवादी च महारथमहारथः। अभिमानी विनीतात्मा सुन्दरः प्रियदर्शनः। एकपत्नीरतः श्रीमान् नित्यम् ऊर्जितशासनः। राजा सर्वस्य राष्ट्रस्य दुर्योधनहिते रतः। मम प्रियकरो नित्यं पुत्राणां रक्षकश् च ह।

kurudhvam udakaṃ tasya bhrātur akliṣṭakarmaṇaḥ. sa hi vaḥ pūrvajo bhrātā bhāskarān mayy ajāyata. kuṇḍalī kavacī śūro divākarasamaprabhaḥ. dātāniśaṃ brāhmaṇānāṃ pūjakaḥ śīlarakṣakaḥ. kṛtajñaḥ satyavādī ca mahārathamahārathaḥ. abhimānī vinītātmā sundaraḥ priyadarśanaḥ. ekapatnīrataḥ śrīmān nityam ūrjitaśāsanaḥ. rājā sarvasya rāṣṭrasya duryodhanahite rataḥ. mama priyakaro nityaṃ putrāṇāṃ rakṣakaś ca ha.

श्रुत्वा तु पाण्डवाः सर्वे मातुर् वचनम् अप्रियम्। कर्णम् एवानुशोचन्त भूयश् चार्ततराभवन्।

śrutvā tu pāṇḍavāḥ sarve mātur vacanam apriyam. karṇam evānuśocanta bhūyaś cārtatarābhavan.

ततः स पुरुषव्याघ्रः कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः। उवाच मातरं वीरो निःश्वसन्न् इव पन्नगः। यः शरोर्मिर् ध्वजावर्तो महाभुजमहाग्रहः। तलशब्दप्रणुदितो महारथमहाह्रदः।

tataḥ sa puruṣavyāghraḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ. uvāca mātaraṃ vīro niḥśvasann iva pannagaḥ. yaḥ śarormir dhvajāvarto mahābhujamahāgrahaḥ. talaśabdapraṇudito mahārathamahāhradaḥ.

यस्येषुपातम् आसाद्य नान्यस् तिष्ठेद् धनंजयात्। कथं पुत्रो भवत्यां स देवगर्भः पुराभवत्।

yasyeṣupātam āsādya nānyas tiṣṭhed dhanaṃjayāt. kathaṃ putro bhavatyāṃ sa devagarbhaḥ purābhavat.

यस्य बाहुप्रतापेन तापिताः सर्वतो वयम्। तम् अग्निम् इव वस्त्रेण कथं छादितवत्य् असि। यस्य बाहुबलं घोरं धार्तराष्ट्रैर् उपासितम्। उपासितं यथास्माभिर् बलं गाण्डीवधन्वनः। भूमिपानां च सर्वेषां बलं बलवतां वरः।

yasya bāhupratāpena tāpitāḥ sarvato vayam. tam agnim iva vastreṇa kathaṃ chāditavaty asi. yasya bāhubalaṃ ghoraṃ dhārtarāṣṭrair upāsitam. upāsitaṃ yathāsmābhir balaṃ gāṇḍīvadhanvanaḥ. bhūmipānāṃ ca sarveṣāṃ balaṃ balavatāṃ varaḥ.

नान्यः कुन्तीसुतात् कर्णाद् अगृह्णाद् रथिनां रथी। स नः प्रथमजो भ्राता सर्वशस्त्रभृतां वरः। असूत तं भवत्य् अग्रे कथम् अद्भुतविक्रमम्।

nānyaḥ kuntīsutāt karṇād agṛhṇād rathināṃ rathī. sa naḥ prathamajo bhrātā sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ. asūta taṃ bhavaty agre katham adbhutavikramam.

अहो भवत्या मन्त्रस्य पिधानेन वयं हताः। निधनेन हि कर्णस्य पीडिताः स्म सबान्धवाः।

aho bhavatyā mantrasya pidhānena vayaṃ hatāḥ. nidhanena hi karṇasya pīḍitāḥ sma sabāndhavāḥ.

अभिमन्योर् विनाशेन द्रौपदेयवधेन च। पाञ्चालानां च नाशेन कुरूणां पतनेन च।

abhimanyor vināśena draupadeyavadhena ca. pāñcālānāṃ ca nāśena kurūṇāṃ patanena ca.

ततः शतगुणं दुःखम् इदं माम् अस्पृशद् भृशम्। कर्णम् एवानुशोचन् हि दह्याम्य् अग्नाव् इवाहितः। कर्णार्जुनसहायो ऽहं जयेयम् अपि वासवम्।

tataḥ śataguṇaṃ duḥkham idaṃ mām aspṛśad bhṛśam. karṇam evānuśocan hi dahyāmy agnāv ivāhitaḥ. karṇārjunasahāyo 'haṃ jayeyam api vāsavam.

न हि स्म किं चिद् अप्राप्यं भवेद् अपि दिवि स्थितम्। न च स्म वैशसं घोरं कौरवान्तकरं भवेत्।

na hi sma kiṃ cid aprāpyaṃ bhaved api divi sthitam. na ca sma vaiśasaṃ ghoraṃ kauravāntakaraṃ bhavet.

एवं विलप्य बहुलं धर्मराजो युधिष्ठिरः। विनदञ् शनकै राजंश् चकारास्योदकं प्रभुः।

evaṃ vilapya bahulaṃ dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ. vinadañ śanakai rājaṃś cakārāsyodakaṃ prabhuḥ.

ततो विनेदुः सहसा स्त्रीपुंसास् तत्र सर्वशः। अभितो ये स्थितास् तत्र तस्मिन्न् उदककर्मणि।

tato vineduḥ sahasā strīpuṃsās tatra sarvaśaḥ. abhito ye sthitās tatra tasminn udakakarmaṇi.

तत आनाययाम् आस कर्णस्य सपरिच्छदम्। स्त्रियः कुरुपतिर् धीमान् भ्रातुः प्रेम्णा युधिष्ठिरः।

tata ānāyayām āsa karṇasya saparicchadam. striyaḥ kurupatir dhīmān bhrātuḥ premṇā yudhiṣṭhiraḥ.

स ताभिः सह धर्मात्मा प्रेतकृत्यम् अनन्तरम्। अहो भवत्या मन्त्रस्य गोपनेन वयं हताः। पापेनासौ मया ज्येष्ठो भ्राताज्ञानान् निपातितः। सर्वं चकार कर्णस्य विधिवद् भूरिदक्षिणम्। स राजा धृतराष्ट्रश् च कृत्वा जलम् अतन्द्रितः। चकार विधिवद् धीमान् धर्मराजो युधिष्ठिरः। पापेनासौ मया श्रेष्ठो भ्राता ज्ञातिर् निपातितः। अतो मनसि यद् गुह्यं स्त्रीणां तन् न भविष्यति। कृत्वोत्ततार गङ्गायाः सलिलाद् आकुलेन्द्रियः। समुत्ततार गङ्गाया भार्यया सह भारत। भ्रातृभिः सहितः सर्वैर् गङ्गातीरम् उपाविशत्। य इदं शृणुयाद् धीमाञ् श्रद्धाभक्तिसमन्वितः। तस्य नारायणो देवः प्रददाति समीहितम्। मानसं वाचिकं चैव कायिकं यच् च दुष्कृतम्। पुराणज्ञं पूजयित्वा ब्रह्महत्या विमुच्यते। पुत्रपौत्रैः परिवृत इह लोके सुखं लभेत्। मुक्त्वा च सकलाल् लोकान् इन्द्रलोके महीयते।

sa tābhiḥ saha dharmātmā pretakṛtyam anantaram. aho bhavatyā mantrasya gopanena vayaṃ hatāḥ. pāpenāsau mayā jyeṣṭho bhrātājñānān nipātitaḥ. sarvaṃ cakāra karṇasya vidhivad bhūridakṣiṇam. sa rājā dhṛtarāṣṭraś ca kṛtvā jalam atandritaḥ. cakāra vidhivad dhīmān dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ. pāpenāsau mayā śreṣṭho bhrātā jñātir nipātitaḥ. ato manasi yad guhyaṃ strīṇāṃ tan na bhaviṣyati. kṛtvottatāra gaṅgāyāḥ salilād ākulendriyaḥ. samuttatāra gaṅgāyā bhāryayā saha bhārata. bhrātṛbhiḥ sahitaḥ sarvair gaṅgātīram upāviśat. ya idaṃ śṛṇuyād dhīmāñ śraddhābhaktisamanvitaḥ. tasya nārāyaṇo devaḥ pradadāti samīhitam. mānasaṃ vācikaṃ caiva kāyikaṃ yac ca duṣkṛtam. purāṇajñaṃ pūjayitvā brahmahatyā vimucyate. putrapautraiḥ parivṛta iha loke sukhaṃ labhet. muktvā ca sakalāl lokān indraloke mahīyate.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...

Project Home / Contents