महाभारत 1.56 (श्लोक 1) - Project अर्थ (Artha)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 56→

[mh-1-56] • 33 श्लोकाः

जनमेजय उवाच। कथितं वै समासेन त्वया सर्वं द्विजोत्तम। महाभारतम् आख्यानं कुरूणां चरितं महत्।

janamejaya uvāca. kathitaṃ vai samāsena tvayā sarvaṃ dvijottama. mahābhāratam ākhyānaṃ kurūṇāṃ caritaṃ mahat.

कथां त्व् अनघ चित्रार्थाम् इमां कथयति त्वयि। विस्तरश्रवणे जातं कौतूहलम् अतीव मे।

kathāṃ tv anagha citrārthām imāṃ kathayati tvayi. vistaraśravaṇe jātaṃ kautūhalam atīva me.

स भवान् विस्तरेणेमां पुनर् आख्यातुम् अर्हति। न हि तृप्यामि पूर्वेषां शृण्वानश् चरितं महत्।

sa bhavān vistareṇemāṃ punar ākhyātum arhati. na hi tṛpyāmi pūrveṣāṃ śṛṇvānaś caritaṃ mahat.

न तत् कारणम् अल्पं हि धर्मज्ञा यत्र पाण्डवाः। अवध्यान् सर्वशो जघ्नुः प्रशस्यन्ते च मानवैः।

na tat kāraṇam alpaṃ hi dharmajñā yatra pāṇḍavāḥ. avadhyān sarvaśo jaghnuḥ praśasyante ca mānavaiḥ.

किमर्थं ते नरव्याघ्राः शक्ताः सन्तो ह्य् अनागसः। प्रयुज्यमानान् संक्लेशान् क्षान्तवन्तो दुरात्मनाम्।

kimarthaṃ te naravyāghrāḥ śaktāḥ santo hy anāgasaḥ. prayujyamānān saṃkleśān kṣāntavanto durātmanām.

कथं नागायुतप्राणो बाहुशाली वृकोदरः। भ्रातॄणां क्लेशम् आयातं गतवान् वै परंतपः। परिक्लिश्यन्न् अपि क्रोधं धृतवान् वै द्विजोत्तम।

kathaṃ nāgāyutaprāṇo bāhuśālī vṛkodaraḥ. bhrātṝṇāṃ kleśam āyātaṃ gatavān vai paraṃtapaḥ. parikliśyann api krodhaṃ dhṛtavān vai dvijottama.

कथं सा द्रौपदी कृष्णा क्लिश्यमाना दुरात्मभिः। शक्ता सती धार्तराष्ट्रान् नादहद् घोरचक्षुषा। कथं सा द्रौपदी शक्ता धार्तराष्ट्रांश् च नादहत्।

kathaṃ sā draupadī kṛṣṇā kliśyamānā durātmabhiḥ. śaktā satī dhārtarāṣṭrān nādahad ghoracakṣuṣā. kathaṃ sā draupadī śaktā dhārtarāṣṭrāṃś ca nādahat.

कथं व्यतिक्रमन् द्यूते पार्थौ माद्रीसुतौ तथा। अनुव्रजन् नरव्याघ्रं वञ्च्यमानं दुरात्मभिः।

kathaṃ vyatikraman dyūte pārthau mādrīsutau tathā. anuvrajan naravyāghraṃ vañcyamānaṃ durātmabhiḥ.

कथं धर्मभृतां श्रेष्ठः सुतो धर्मस्य धर्मवित्। अनर्हः परमं क्लेशं सोढवान् स युधिष्ठिरः।

kathaṃ dharmabhṛtāṃ śreṣṭhaḥ suto dharmasya dharmavit. anarhaḥ paramaṃ kleśaṃ soḍhavān sa yudhiṣṭhiraḥ.

कथं च बहुलाः सेनाः पाण्डवः कृष्णसारथिः। अस्यन्न् एको ऽनयत् सर्वाः पितृलोकं धनंजयः।

kathaṃ ca bahulāḥ senāḥ pāṇḍavaḥ kṛṣṇasārathiḥ. asyann eko 'nayat sarvāḥ pitṛlokaṃ dhanaṃjayaḥ.

एतद् आचक्ष्व मे सर्वं यथावृत्तं तपोधन। यद् यच् च कृतवन्तस् ते तत्र तत्र महारथाः।

etad ācakṣva me sarvaṃ yathāvṛttaṃ tapodhana. yad yac ca kṛtavantas te tatra tatra mahārathāḥ.

वैशंपायन उवाच। क्षणं कुरु महाराज विपुलो ऽयम् अनुक्रमः। पुण्याख्यानस्य वक्तव्यः कृष्णद्वैपायनेरितः। महर्षेः सर्वलोकेषु पूजितस्य महात्मनः। प्रवक्ष्यामि मतं कृत्स्नं व्यासस्यामिततेजसः।

vaiśaṃpāyana uvāca. kṣaṇaṃ kuru mahārāja vipulo 'yam anukramaḥ. puṇyākhyānasya vaktavyaḥ kṛṣṇadvaipāyaneritaḥ. maharṣeḥ sarvalokeṣu pūjitasya mahātmanaḥ. pravakṣyāmi mataṃ kṛtsnaṃ vyāsasyāmitatejasaḥ.

इदं शतसहस्रं हि श्लोकानां पुण्यकर्मणाम्। सत्यवत्यात्मजेनेह व्याख्यातम् अमितौजसा। उपाख्यानैः सह ज्ञेयं श्राव्यं भारतम् उत्तमम्। संक्षेपेण तु वक्ष्यामि सर्वम् एतन् नराधिप। अध्यायानां सहस्रे द्वे पर्वणां शतम् एव च। श्लोकानां तु सहस्राणि नवतिश् च दशैव च। ततो ऽष्टादशभिः पर्वैः संगृहीतं महर्षिणा।

idaṃ śatasahasraṃ hi ślokānāṃ puṇyakarmaṇām. satyavatyātmajeneha vyākhyātam amitaujasā. upākhyānaiḥ saha jñeyaṃ śrāvyaṃ bhāratam uttamam. saṃkṣepeṇa tu vakṣyāmi sarvam etan narādhipa. adhyāyānāṃ sahasre dve parvaṇāṃ śatam eva ca. ślokānāṃ tu sahasrāṇi navatiś ca daśaiva ca. tato 'ṣṭādaśabhiḥ parvaiḥ saṃgṛhītaṃ maharṣiṇā.

य इदं श्रावयेद् विद्वान् यश् चेदं शृणुयान् नरः। ते ब्रह्मणः स्थानम् एत्य प्राप्नुयुर् देवतुल्यताम्।

ya idaṃ śrāvayed vidvān yaś cedaṃ śṛṇuyān naraḥ. te brahmaṇaḥ sthānam etya prāpnuyur devatulyatām.

इदं हि वेदैः समितं पवित्रम् अपि चोत्तमम्। श्राव्याणाम् उत्तमं चेदं पुराणम् ऋषिसंस्तुतम्।

idaṃ hi vedaiḥ samitaṃ pavitram api cottamam. śrāvyāṇām uttamaṃ cedaṃ purāṇam ṛṣisaṃstutam.

अस्मिन्न् अर्थश् च धर्मश् च निखिलेनोपदिश्यते। इतिहासे महापुण्ये बुद्धिश् च परिनैष्ठिकी।

asminn arthaś ca dharmaś ca nikhilenopadiśyate. itihāse mahāpuṇye buddhiś ca parinaiṣṭhikī.

अक्षुद्रान् दानशीलांश् च सत्यशीलान् अनास्तिकान्। कार्ष्णं वेदम् इमं विद्वाञ् श्रावयित्वार्थम् अश्नुते।

akṣudrān dānaśīlāṃś ca satyaśīlān anāstikān. kārṣṇaṃ vedam imaṃ vidvāñ śrāvayitvārtham aśnute.

भ्रूणहत्याकृतं चापि पापं जह्याद् असंशयम्। इतिहासम् इमं श्रुत्वा पुरुषो ऽपि सुदारुणः। मुच्यते सर्वपापेभ्यो राहुणा चन्द्रमा यथा। तत्क्षणाज् जायते दान्तः शश्वच् छान्तिं नियच्छति।

bhrūṇahatyākṛtaṃ cāpi pāpaṃ jahyād asaṃśayam. itihāsam imaṃ śrutvā puruṣo 'pi sudāruṇaḥ. mucyate sarvapāpebhyo rāhuṇā candramā yathā. tatkṣaṇāj jāyate dāntaḥ śaśvac chāntiṃ niyacchati.

जयो नामेतिहासो ऽयं श्रोतव्यो विजिगीषुणा। महीं विजयते सर्वां शत्रूंश् चापि पराजयेत्। प्रसूते गर्भिणी पुत्रं कन्या सत्पतिम् अश्नुते।

jayo nāmetihāso 'yaṃ śrotavyo vijigīṣuṇā. mahīṃ vijayate sarvāṃ śatrūṃś cāpi parājayet. prasūte garbhiṇī putraṃ kanyā satpatim aśnute.

इदं पुंसवनं श्रेष्ठम् इदं स्वस्त्ययनं महत्। महिषीयुवराजाभ्यां श्रोतव्यं बहुशस् तथा। वीरं जनयते पुत्रं कन्यां वा राज्यभागिनीम्।

idaṃ puṃsavanaṃ śreṣṭham idaṃ svastyayanaṃ mahat. mahiṣīyuvarājābhyāṃ śrotavyaṃ bahuśas tathā. vīraṃ janayate putraṃ kanyāṃ vā rājyabhāginīm.

अर्थशास्त्रम् इदं पुण्यं धर्मशास्त्रम् इदं परम्। मोक्षशास्त्रम् इदं प्रोक्तं व्यासेनामितबुद्धिना।

arthaśāstram idaṃ puṇyaṃ dharmaśāstram idaṃ param. mokṣaśāstram idaṃ proktaṃ vyāsenāmitabuddhinā.

संप्रत्य् आचक्षते चैव आख्यास्यन्ति तथापरे। पुत्राः शुश्रूषवः सन्ति प्रेष्याश् च प्रियकारिणः।

saṃpraty ācakṣate caiva ākhyāsyanti tathāpare. putrāḥ śuśrūṣavaḥ santi preṣyāś ca priyakāriṇaḥ.

शरीरेण कृतं पापं वाचा च मनसैव च। सर्वं तत् त्यजति क्षिप्रम् इदं शृण्वन् नरः सदा।

śarīreṇa kṛtaṃ pāpaṃ vācā ca manasaiva ca. sarvaṃ tat tyajati kṣipram idaṃ śṛṇvan naraḥ sadā.

भारतानां महज् जन्म शृण्वताम् अनसूयताम्। नास्ति व्याधिभयं तेषां परलोकभयं कुतः।

bhāratānāṃ mahaj janma śṛṇvatām anasūyatām. nāsti vyādhibhayaṃ teṣāṃ paralokabhayaṃ kutaḥ.

धन्यं यशस्यम् आयुष्यं स्वर्ग्यं पुण्यं तथैव च। कृष्णद्वैपायनेनेदं कृतं पुण्यचिकीर्षुणा।

dhanyaṃ yaśasyam āyuṣyaṃ svargyaṃ puṇyaṃ tathaiva ca. kṛṣṇadvaipāyanenedaṃ kṛtaṃ puṇyacikīrṣuṇā.

कीर्तिं प्रथयता लोके पाण्डवानां महात्मनाम्। अन्येषां क्षत्रियाणां च भूरिद्रविणतेजसाम्। सर्वविद्यावदातानां लोके प्रथितकर्मणाम्। य इदं मानवो लोके पुण्यान् वै ब्राह्मणाञ् शुचीन्। श्रावयेत महापुण्यं तस्य धर्मः सनातनः। कुरूणां प्रथितं वंशं कीर्तयन् सततं शुचिः। वंशम् आप्नोति विपुलं लोके पूज्यतमो भवेत्। यो ऽधीते भारतं पुण्यं ब्राह्मणो नियतव्रतः। चतुरो वार्षिकान् मासान् सर्वपापैः प्रमुच्यते। विज्ञेयः स च वेदानां पारगो भारतं पठन्। देवा ब्रह्मर्षयो यत्र पुण्या राजर्षयस् तथा। कीर्त्यन्ते धूतपाप्मानः कीर्त्यते केशवस् तथा। भगवांश् चापि देवेशो यत्र देवी च कीर्त्यते। अनेकजननो यत्र कार्त्तिकेयस्य संभवः। ब्राह्मणानां गवां चैव माहात्म्यं यत्र कीर्त्यते। सर्वश्रुतिसमूहो ऽयं श्रोतव्यो धर्मबुद्धिभिः।

kīrtiṃ prathayatā loke pāṇḍavānāṃ mahātmanām. anyeṣāṃ kṣatriyāṇāṃ ca bhūridraviṇatejasām. sarvavidyāvadātānāṃ loke prathitakarmaṇām. ya idaṃ mānavo loke puṇyān vai brāhmaṇāñ śucīn. śrāvayeta mahāpuṇyaṃ tasya dharmaḥ sanātanaḥ. kurūṇāṃ prathitaṃ vaṃśaṃ kīrtayan satataṃ śuciḥ. vaṃśam āpnoti vipulaṃ loke pūjyatamo bhavet. yo 'dhīte bhārataṃ puṇyaṃ brāhmaṇo niyatavrataḥ. caturo vārṣikān māsān sarvapāpaiḥ pramucyate. vijñeyaḥ sa ca vedānāṃ pārago bhārataṃ paṭhan. devā brahmarṣayo yatra puṇyā rājarṣayas tathā. kīrtyante dhūtapāpmānaḥ kīrtyate keśavas tathā. bhagavāṃś cāpi deveśo yatra devī ca kīrtyate. anekajanano yatra kārttikeyasya saṃbhavaḥ. brāhmaṇānāṃ gavāṃ caiva māhātmyaṃ yatra kīrtyate. sarvaśrutisamūho 'yaṃ śrotavyo dharmabuddhibhiḥ.

यथा समुद्रो भगवान् यथा च हिमवान् गिरिः। ख्याताव् उभौ रत्ननिधी तथा भारतम् उच्यते।

yathā samudro bhagavān yathā ca himavān giriḥ. khyātāv ubhau ratnanidhī tathā bhāratam ucyate.

य इदं श्रावयेद् विद्वान् ब्राह्मणान् इह पर्वसु। धूतपाप्मा जितस्वर्गो ब्रह्मभूयं स गच्छति।

ya idaṃ śrāvayed vidvān brāhmaṇān iha parvasu. dhūtapāpmā jitasvargo brahmabhūyaṃ sa gacchati.

यश् चेदं श्रावयेच् छ्राद्धे ब्राह्मणान् पादम् अन्ततः। अक्षय्यं तस्य तच् छ्राद्धम् उपतिष्ठेत् पितॄन् अपि।

yaś cedaṃ śrāvayec chrāddhe brāhmaṇān pādam antataḥ. akṣayyaṃ tasya tac chrāddham upatiṣṭhet pitṝn api.

अह्ना यद् एनश् चाज्ञानात् प्रकरोति नरश् चरन्। तन् महाभारताख्यानं श्रुत्वैव प्रविलीयते। अह्ना यद् एनः क्रियते इन्द्रियैर् मनसापि वा। ज्ञानाद् अज्ञानतो वापि प्रकरोति नरश् च यत्।

ahnā yad enaś cājñānāt prakaroti naraś caran. tan mahābhāratākhyānaṃ śrutvaiva pravilīyate. ahnā yad enaḥ kriyate indriyair manasāpi vā. jñānād ajñānato vāpi prakaroti naraś ca yat.

भारतानां महज् जन्म महाभारतम् उच्यते। निरुक्तम् अस्य यो वेद सर्वपापैः प्रमुच्यते। भरतानां यतश् चायम् इतिहासो महाद्भुतः। महतो ह्य् एनसो मर्त्यान् मोचयेद् अनुकीर्तितः। त्रिभिर् वर्षैर् लब्धकामः कृष्णद्वैपायनो मुनिः। नित्योत्थितः शुचिः शक्तो महाभारतम् आदितः। तपो नियमम् आस्थाय कृतम् एतन् महर्षिणा। तस्मान् नियमसंयुक्तैः श्रोतव्यं ब्राह्मणैर् इदम्। कृष्णप्रोक्ताम् इमां पुण्यां भारतीम् उत्तमां कथाम्। श्रावयिष्यन्ति ये विप्रा ये च श्रोष्यन्ति मानवाः। सर्वथा वर्तमाना वै न ते शोच्याः कृताकृतैः। नरेण धर्मकामेन सर्वः श्रोतव्य इत्य् अपि। निखिलेनेतिहासो ऽयं ततः सिद्धिम् अवाप्नुयात्। न तां स्वर्गगतिं प्राप्य तुष्टिं प्राप्नोति मानवः। यां श्रुत्वैव महापुण्यम् इतिहासम् उपाश्नुते। शृण्वञ् श्राद्धः पुण्यशीलः श्रावयंश् चेदम् अद्भुतम्। नरः फलम् अवाप्नोति राजसूयाश्वमेधयोः। यथा समुद्रो भगवान् यथा मेरुर् महागिरिः। उभौ ख्यातौ रत्ननिधी तथा भारतम् उच्यते। इदं हि वेदैः समितं पवित्रम् अपि चोत्तमम्। श्रव्यं श्रुतिसुखं चैव पावनं शीलवर्धनम्। पारिक्षित कथां दिव्यां पुण्याय विजयाय च। कथ्यमानां मया कृत्स्नां शृणु हर्षकरीम् इमाम्।

bhāratānāṃ mahaj janma mahābhāratam ucyate. niruktam asya yo veda sarvapāpaiḥ pramucyate. bharatānāṃ yataś cāyam itihāso mahādbhutaḥ. mahato hy enaso martyān mocayed anukīrtitaḥ. tribhir varṣair labdhakāmaḥ kṛṣṇadvaipāyano muniḥ. nityotthitaḥ śuciḥ śakto mahābhāratam āditaḥ. tapo niyamam āsthāya kṛtam etan maharṣiṇā. tasmān niyamasaṃyuktaiḥ śrotavyaṃ brāhmaṇair idam. kṛṣṇaproktām imāṃ puṇyāṃ bhāratīm uttamāṃ kathām. śrāvayiṣyanti ye viprā ye ca śroṣyanti mānavāḥ. sarvathā vartamānā vai na te śocyāḥ kṛtākṛtaiḥ. nareṇa dharmakāmena sarvaḥ śrotavya ity api. nikhilenetihāso 'yaṃ tataḥ siddhim avāpnuyāt. na tāṃ svargagatiṃ prāpya tuṣṭiṃ prāpnoti mānavaḥ. yāṃ śrutvaiva mahāpuṇyam itihāsam upāśnute. śṛṇvañ śrāddhaḥ puṇyaśīlaḥ śrāvayaṃś cedam adbhutam. naraḥ phalam avāpnoti rājasūyāśvamedhayoḥ. yathā samudro bhagavān yathā merur mahāgiriḥ. ubhau khyātau ratnanidhī tathā bhāratam ucyate. idaṃ hi vedaiḥ samitaṃ pavitram api cottamam. śravyaṃ śrutisukhaṃ caiva pāvanaṃ śīlavardhanam. pārikṣita kathāṃ divyāṃ puṇyāya vijayāya ca. kathyamānāṃ mayā kṛtsnāṃ śṛṇu harṣakarīm imām.

त्रिभिर् वर्षैः सदोत्थायी कृष्णद्वैपायनो मुनिः। महाभारतम् आख्यानं कृतवान् इदम् उत्तमम्। यस् तु राजा शृणोतीदम् अखिलाम् अश्नुते महीम्। प्रसूते गर्भिणी पुत्रं कन्या चाशु प्रदीयते। वणिजः सिद्धयात्राः स्युर् वीरा विजयम् आप्नुयुः। आस्तिकाञ् श्रावयेन् नित्यं ब्राह्मणान् अनसूयकान्। वेदविद्याव्रतस्नातान् क्षत्रियाञ् जयम् आस्थितान्। स्वधर्मनित्यान् वैश्यांश् च श्रावयेत् क्षत्रसंश्रितान्। एष धर्मः पुरा दृष्टः सर्ववर्णेषु भारत। ब्राह्मणाच् छ्रवणं राजन् विशेषेण विधीयते। भूयो भूयः पठेन् नित्यं गच्छेत् स परमां गतिम्। श्लोकं वाप्य् अनुगृह्णीत तथार्धं श्लोकम् एव वा। अपि पादं पठेन् नित्यं न च निर्भारतो भवेत्। इह नैकाश्रयं जन्म राजर्षीणां महात्मनाम्। इह मन्त्रपदं युक्तं धर्मं चानेकदर्शनम्। इह युद्धानि चित्राणि राज्ञां वृद्धिर् इहैव च। ऋषीणां च कथास् तात इह गन्धर्वरक्षसाम्। इह तत् तत् समासाद्य विहितो वाक्यविस्तरः। तीर्थानां नाम पुण्यानां दर्शनं चैव कीर्तितम्। वनानां पर्वतानां च नदीनां सागरस्य च। देशानां चैव दिव्यानां पुराणां चैव कीर्तनम्। उपचारस् तथैवाग्र्यो वीर्यम् अप्रतिमानुषम्। इह सत्कारयोगश् च भारते परमर्षिणा। रथाश्ववारणेन्द्राणां कल्पना युद्धकौशलम्। वाक्यजातिर् अनेका च सर्वम् अस्मिन् समर्पितम्। यथा समुद्रो ऽतिमहान् यथा च हिमवान् गिरिः। ख्यातौ रत्नाकरौ तद्वन् महाभारतम् उच्यते। नाप्रीतिर् उपपद्येत यथा प्राप्य त्रिविष्टपम्। पुण्यं तथेदम् आख्यानं श्रुत्वा प्रीतिर् भवत्य् उत। स्त्रियश् च शूद्राः शृणुयुः पुरस्कृत्य द्विजोत्तमान्। प्राप्नुवन्ति यथोक्तानि फलान्य् अविकलानि च। कुलस्य वृद्धये राजन्न् आयुषे विजयाय च। शृणु कीर्तयतः कृत्स्नम् इतिहासं पुरातनम्। यश् चेदं श्रावयेत् पित्र्ये ब्राह्मणान् पादम् अन्ततः। अक्षय्यम् अन्नपानं तत् पितॄंस् तस्योपतिष्ठति। य इदं श्रावयेद् विद्वान् यश् चेदं शृणुयान् नरः। स ब्रह्मणः स्थानम् एत्य प्राप्नुयाद् देवतुल्यताम्। प्रातर् यद् एनः कुरुते इन्द्रियैर् ब्राह्मणश् चरन्। महाभारतम् आख्याय पश्चात् संध्यां प्रमुच्यते। रात्र्यां यद् एनः कुरुते इन्द्रियैर् ब्राह्मणश् चरन्। महाभारतम् आख्याय पूर्वां संध्यां प्रमुच्यते। भारतानां महज् जन्म महाभारतम् उच्यते। निरुक्तम् अस्य यो वेद सर्वपापैः प्रमुच्यते। त्रिभिर् वर्षैर् महाभागः कृष्णद्वैपायनो ऽब्रवीत्। नित्योत्थितः सदा योगी महाभारतम् आदितः।

tribhir varṣaiḥ sadotthāyī kṛṣṇadvaipāyano muniḥ. mahābhāratam ākhyānaṃ kṛtavān idam uttamam. yas tu rājā śṛṇotīdam akhilām aśnute mahīm. prasūte garbhiṇī putraṃ kanyā cāśu pradīyate. vaṇijaḥ siddhayātrāḥ syur vīrā vijayam āpnuyuḥ. āstikāñ śrāvayen nityaṃ brāhmaṇān anasūyakān. vedavidyāvratasnātān kṣatriyāñ jayam āsthitān. svadharmanityān vaiśyāṃś ca śrāvayet kṣatrasaṃśritān. eṣa dharmaḥ purā dṛṣṭaḥ sarvavarṇeṣu bhārata. brāhmaṇāc chravaṇaṃ rājan viśeṣeṇa vidhīyate. bhūyo bhūyaḥ paṭhen nityaṃ gacchet sa paramāṃ gatim. ślokaṃ vāpy anugṛhṇīta tathārdhaṃ ślokam eva vā. api pādaṃ paṭhen nityaṃ na ca nirbhārato bhavet. iha naikāśrayaṃ janma rājarṣīṇāṃ mahātmanām. iha mantrapadaṃ yuktaṃ dharmaṃ cānekadarśanam. iha yuddhāni citrāṇi rājñāṃ vṛddhir ihaiva ca. ṛṣīṇāṃ ca kathās tāta iha gandharvarakṣasām. iha tat tat samāsādya vihito vākyavistaraḥ. tīrthānāṃ nāma puṇyānāṃ darśanaṃ caiva kīrtitam. vanānāṃ parvatānāṃ ca nadīnāṃ sāgarasya ca. deśānāṃ caiva divyānāṃ purāṇāṃ caiva kīrtanam. upacāras tathaivāgryo vīryam apratimānuṣam. iha satkārayogaś ca bhārate paramarṣiṇā. rathāśvavāraṇendrāṇāṃ kalpanā yuddhakauśalam. vākyajātir anekā ca sarvam asmin samarpitam. yathā samudro 'timahān yathā ca himavān giriḥ. khyātau ratnākarau tadvan mahābhāratam ucyate. nāprītir upapadyeta yathā prāpya triviṣṭapam. puṇyaṃ tathedam ākhyānaṃ śrutvā prītir bhavaty uta. striyaś ca śūdrāḥ śṛṇuyuḥ puraskṛtya dvijottamān. prāpnuvanti yathoktāni phalāny avikalāni ca. kulasya vṛddhaye rājann āyuṣe vijayāya ca. śṛṇu kīrtayataḥ kṛtsnam itihāsaṃ purātanam. yaś cedaṃ śrāvayet pitrye brāhmaṇān pādam antataḥ. akṣayyam annapānaṃ tat pitṝṃs tasyopatiṣṭhati. ya idaṃ śrāvayed vidvān yaś cedaṃ śṛṇuyān naraḥ. sa brahmaṇaḥ sthānam etya prāpnuyād devatulyatām. prātar yad enaḥ kurute indriyair brāhmaṇaś caran. mahābhāratam ākhyāya paścāt saṃdhyāṃ pramucyate. rātryāṃ yad enaḥ kurute indriyair brāhmaṇaś caran. mahābhāratam ākhyāya pūrvāṃ saṃdhyāṃ pramucyate. bhāratānāṃ mahaj janma mahābhāratam ucyate. niruktam asya yo veda sarvapāpaiḥ pramucyate. tribhir varṣair mahābhāgaḥ kṛṣṇadvaipāyano 'bravīt. nityotthitaḥ sadā yogī mahābhāratam āditaḥ.

धर्मे चार्थे च कामे च मोक्षे च भरतर्षभ। यद् इहास्ति तद् अन्यत्र यन् नेहास्ति न तत् क्व चित्। इदं हि ब्राह्मणैर् लोके आख्यातं ब्राह्मणेष्व् इह। दातुं भोक्तुं तथा श्रोतुं प्रहर्तुम् अरिभिः सह। स किं जानाति पुरुषो भारतं येन न श्रुतम्। य इदं भारतं राजन् वाचकाय प्रयच्छति। तेन सर्वा मही दत्ता भवेत् सागरमेखला। पर्वाण्य् अष्टादशेमानि व्यासेन कथितानि वै। यद्य् एकम् अपि यो दद्यात् तेन सर्वं कृतं भवेत्।

dharme cārthe ca kāme ca mokṣe ca bharatarṣabha. yad ihāsti tad anyatra yan nehāsti na tat kva cit. idaṃ hi brāhmaṇair loke ākhyātaṃ brāhmaṇeṣv iha. dātuṃ bhoktuṃ tathā śrotuṃ prahartum aribhiḥ saha. sa kiṃ jānāti puruṣo bhārataṃ yena na śrutam. ya idaṃ bhārataṃ rājan vācakāya prayacchati. tena sarvā mahī dattā bhavet sāgaramekhalā. parvāṇy aṣṭādaśemāni vyāsena kathitāni vai. yady ekam api yo dadyāt tena sarvaṃ kṛtaṃ bhavet.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...