परिक्रम्य ततः सर्वे त्रयो ऽपि भरतर्षभ। रमणीये नदीकूले सहिताः समुपाविशन्। ततो ऽब्रवीन् मयः पार्थं वासुदेवस्य संनिधौ। प्राञ्जलिः श्लक्ष्णया वाचा पूजयित्वा पुनः पुनः। जनमेजय उवाच। वैशंपायन उवाच। ददाह भगवान् वह्निः किमर्थं खाण्डवं च तत्। कस्य वा विप्रियं कुर्वन् कस्य वा प्रियकाम्यया। न ह्य् अल्पे कारणे वह्निर् निर्बन्धं कर्तुम् अर्हति। दहनं प्रति विप्रेन्द्र खाण्डवस्येति मे मतिः। शृणु मे भावितो राजन् सर्वम् एव यथातथम्। यन्निमित्तं ददाहाग्निः खाण्डवं पृथिवीपते। बभूव राजा राजेन्द्र श्वेतकेतुर् इति श्रुतः। इक्ष्वाकूणाम् अतिरथो यज्वा विपुलदक्षिणः। जग्राह दीक्षां स नृपस् तदा वर्षसहस्रकीम्। ऋत्विग्भिः सहितो धीमान् अयजज् जनमेजय। तस्य सत्रे तदा तस्मिन् समागच्छन् महर्षयः। वेदवेदाङ्गविद्वांसो ब्राह्मणाश् च सहस्रशः। ततस् तु ऋत्विजस् तस्य धूमव्याकुललोचनाः। कालेन महता खिन्नास् तत्यजुस् ते नराधिपम्। ततः प्रसादयाम् आस ऋत्विजः स महीपतिः। चक्षुर् विकलतां प्राप्ता न प्रसीदुश् च तस्य ते। ततस् तेषाम् अनुमते विघ्नितस् तु नराधिपः। सत्रं समापयाम् आस ऋत्विग्भिर् अपरैः सह। सत्रेण महता चापि ययौ स्वर्गम् अभिष्टुतः। ऋत्विग्भिः सहितः सर्वैः ससदस्यैः समन्वितः। सत्रे पपौ हव्यवाहः सहस्रं परिवत्सरान्। स तेन हविषा वह्निः परां तृप्तिम् अगच्छत। न चैच्छद् अग्निर् आदातुं हविर् अन्यस्य कस्य चित्। अरुचिश् चाविशत् तस्य ततो ऽगात् स पितामहम्। स पितामहम् आसाद्य एतदर्थं न्यवेदयत्। भगवन् परमा तृप्तिः कृता वै श्वेतकेतुना। अरुचिश् चाविशत् तीव्रा तां न शक्नोम्य् अपोहितुम्। तम् अब्रवीत् तदा वह्निं सर्वभूतपितामहः। अरुचिं नाशयिष्ये ते समयं प्रतिपद्यसे। ब्रवीतु तम् उवाचाथ ब्रह्माणं हव्यवाहनः। अब्रवीत् तं ततो ब्रह्मा खाण्डवं त्वं दहेर् यदि। तत्र ह्य् अनेके रिपवः सुराणां निवसन्त्य् उत। मत्प्रसादाद् रुचिः सम्यक् तव वह्ने भविष्यति। कालं च कं चित् क्षमतां ततस् तद् धक्ष्यते भवान्। मानुष्ये ऽपि च संभूतौ नरनारायणाव् ऋषी। ताभ्यां त्वं सहितो दावं धक्ष्यसे हव्यवाहन। एवम् अस्त्व् इति तं वह्निर् ब्रह्माणं प्रत्यभाषत। संभूतौ तौ विदित्वा तु नरनारायणाव् ऋषी। तदस्य महतो राजंस् तच् च वाक्यं स्वयंभुवः। अनुस्मृत्य जगामाथ दावं दग्धुं च हव्यवाट्। एतत् ते कथितं राजन् यथैतद् अभवत् पुरा। दहनाद् यत्र मुक्तो ऽसौ मयो नागो ऽथ शार्ङ्गकाः।
parikramya tataḥ sarve trayo 'pi bharatarṣabha. ramaṇīye nadīkūle sahitāḥ samupāviśan. tato 'bravīn mayaḥ pārthaṃ vāsudevasya saṃnidhau. prāñjaliḥ ślakṣṇayā vācā pūjayitvā punaḥ punaḥ. janamejaya uvāca. vaiśaṃpāyana uvāca. dadāha bhagavān vahniḥ kimarthaṃ khāṇḍavaṃ ca tat. kasya vā vipriyaṃ kurvan kasya vā priyakāmyayā. na hy alpe kāraṇe vahnir nirbandhaṃ kartum arhati. dahanaṃ prati viprendra khāṇḍavasyeti me matiḥ. śṛṇu me bhāvito rājan sarvam eva yathātatham. yannimittaṃ dadāhāgniḥ khāṇḍavaṃ pṛthivīpate. babhūva rājā rājendra śvetaketur iti śrutaḥ. ikṣvākūṇām atiratho yajvā vipuladakṣiṇaḥ. jagrāha dīkṣāṃ sa nṛpas tadā varṣasahasrakīm. ṛtvigbhiḥ sahito dhīmān ayajaj janamejaya. tasya satre tadā tasmin samāgacchan maharṣayaḥ. vedavedāṅgavidvāṃso brāhmaṇāś ca sahasraśaḥ. tatas tu ṛtvijas tasya dhūmavyākulalocanāḥ. kālena mahatā khinnās tatyajus te narādhipam. tataḥ prasādayām āsa ṛtvijaḥ sa mahīpatiḥ. cakṣur vikalatāṃ prāptā na prasīduś ca tasya te. tatas teṣām anumate vighnitas tu narādhipaḥ. satraṃ samāpayām āsa ṛtvigbhir aparaiḥ saha. satreṇa mahatā cāpi yayau svargam abhiṣṭutaḥ. ṛtvigbhiḥ sahitaḥ sarvaiḥ sasadasyaiḥ samanvitaḥ. satre papau havyavāhaḥ sahasraṃ parivatsarān. sa tena haviṣā vahniḥ parāṃ tṛptim agacchata. na caicchad agnir ādātuṃ havir anyasya kasya cit. aruciś cāviśat tasya tato 'gāt sa pitāmaham. sa pitāmaham āsādya etadarthaṃ nyavedayat. bhagavan paramā tṛptiḥ kṛtā vai śvetaketunā. aruciś cāviśat tīvrā tāṃ na śaknomy apohitum. tam abravīt tadā vahniṃ sarvabhūtapitāmahaḥ. aruciṃ nāśayiṣye te samayaṃ pratipadyase. bravītu tam uvācātha brahmāṇaṃ havyavāhanaḥ. abravīt taṃ tato brahmā khāṇḍavaṃ tvaṃ daher yadi. tatra hy aneke ripavaḥ surāṇāṃ nivasanty uta. matprasādād ruciḥ samyak tava vahne bhaviṣyati. kālaṃ ca kaṃ cit kṣamatāṃ tatas tad dhakṣyate bhavān. mānuṣye 'pi ca saṃbhūtau naranārāyaṇāv ṛṣī. tābhyāṃ tvaṃ sahito dāvaṃ dhakṣyase havyavāhana. evam astv iti taṃ vahnir brahmāṇaṃ pratyabhāṣata. saṃbhūtau tau viditvā tu naranārāyaṇāv ṛṣī. tadasya mahato rājaṃs tac ca vākyaṃ svayaṃbhuvaḥ. anusmṛtya jagāmātha dāvaṃ dagdhuṃ ca havyavāṭ. etat te kathitaṃ rājan yathaitad abhavat purā. dahanād yatra mukto 'sau mayo nāgo 'tha śārṅgakāḥ.