महाभारत 1.187 (श्लोक 1)

Project Home / Contents

महाभारत

आदि पर्व→

←अध्याय 187→

[mh-1-187] • 32 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। तत आहूय पाञ्चाल्यो राजपुत्रं युधिष्ठिरम्। परिग्रहेण ब्राह्मेण परिगृह्य महाद्युतिः।

vaiśaṃpāyana uvāca. tata āhūya pāñcālyo rājaputraṃ yudhiṣṭhiram. parigraheṇa brāhmeṇa parigṛhya mahādyutiḥ.

पर्यपृच्छद् अदीनात्मा कुन्तीपुत्रं सुवर्चसम्। कथं जानीम भवतः क्षत्रियान् ब्राह्मणान् उत।

paryapṛcchad adīnātmā kuntīputraṃ suvarcasam. kathaṃ jānīma bhavataḥ kṣatriyān brāhmaṇān uta.

वैश्यान् वा गुणसंपन्नान् उत वा शूद्रयोनिजान्। मायाम् आस्थाय वा सिद्धांश् चरतः सर्वतोदिशम्।

vaiśyān vā guṇasaṃpannān uta vā śūdrayonijān. māyām āsthāya vā siddhāṃś carataḥ sarvatodiśam.

कृष्णाहेतोर् अनुप्राप्तान् दिवः संदर्शनार्थिनः। ब्रवीतु नो भवान् सत्यं संदेहो ह्य् अत्र नो महान्।

kṛṣṇāhetor anuprāptān divaḥ saṃdarśanārthinaḥ. bravītu no bhavān satyaṃ saṃdeho hy atra no mahān.

अपि नः संशयस्यान्ते मनस्तुष्टिर् इहाविशेत्। अपि नो भागधेयानि शुभानि स्युः परंतप।

api naḥ saṃśayasyānte manastuṣṭir ihāviśet. api no bhāgadheyāni śubhāni syuḥ paraṃtapa.

कामया ब्रूहि सत्यं त्वं सत्यं राजसु शोभते। इष्टापूर्तेन च तथा वक्तव्यम् अनृतं न तु।

kāmayā brūhi satyaṃ tvaṃ satyaṃ rājasu śobhate. iṣṭāpūrtena ca tathā vaktavyam anṛtaṃ na tu.

श्रुत्वा ह्य् अमरसंकाश तव वाक्यम् अरिंदम। ध्रुवं विवाहकरणम् आस्थास्यामि विधानतः।

śrutvā hy amarasaṃkāśa tava vākyam ariṃdama. dhruvaṃ vivāhakaraṇam āsthāsyāmi vidhānataḥ.

युधिष्ठिर उवाच। मा राजन् विमना भूस् त्वं पाञ्चाल्य प्रीतिर् अस्तु ते। ईप्सितस् ते ध्रुवः कामः संवृत्तो ऽयम् असंशयम्।

yudhiṣṭhira uvāca. mā rājan vimanā bhūs tvaṃ pāñcālya prītir astu te. īpsitas te dhruvaḥ kāmaḥ saṃvṛtto 'yam asaṃśayam.

वयं हि क्षत्रिया राजन् पाण्डोः पुत्रा महात्मनः। ज्येष्ठं मां विद्धि कौन्तेयं भीमसेनार्जुनाव् इमौ। याभ्यां तव सुता राजन् निर्जिता राजसंसदि।

vayaṃ hi kṣatriyā rājan pāṇḍoḥ putrā mahātmanaḥ. jyeṣṭhaṃ māṃ viddhi kaunteyaṃ bhīmasenārjunāv imau. yābhyāṃ tava sutā rājan nirjitā rājasaṃsadi.

यमौ तु तत्र राजेन्द्र यत्र कृष्णा प्रतिष्ठिता। व्येतु ते मानसं दुःखं क्षत्रियाः स्मो नरर्षभ। पद्मिनीव सुतेयं ते ह्रदाद् अन्यं ह्रदं गता।

yamau tu tatra rājendra yatra kṛṣṇā pratiṣṭhitā. vyetu te mānasaṃ duḥkhaṃ kṣatriyāḥ smo nararṣabha. padminīva suteyaṃ te hradād anyaṃ hradaṃ gatā.

इति तथ्यं महाराज सर्वम् एतद् ब्रवीमि ते। भवान् हि गुरुर् अस्माकं परमं च परायणम्।

iti tathyaṃ mahārāja sarvam etad bravīmi te. bhavān hi gurur asmākaṃ paramaṃ ca parāyaṇam.

वैशंपायन उवाच। ततः स द्रुपदो राजा हर्षव्याकुललोचनः। प्रतिवक्तुं तदा युक्तं नाशकत् तं युधिष्ठिरम्।

vaiśaṃpāyana uvāca. tataḥ sa drupado rājā harṣavyākulalocanaḥ. prativaktuṃ tadā yuktaṃ nāśakat taṃ yudhiṣṭhiram.

यत्नेन तु स तं हर्षं संनिगृह्य परंतपः। अनुरूपं ततो राजा प्रत्युवाच युधिष्ठिरम्।

yatnena tu sa taṃ harṣaṃ saṃnigṛhya paraṃtapaḥ. anurūpaṃ tato rājā pratyuvāca yudhiṣṭhiram.

पप्रच्छ चैनं धर्मात्मा यथा ते प्रद्रुताः पुरा। स तस्मै सर्वम् आचख्याव् आनुपूर्व्येण पाण्डवः।

papraccha cainaṃ dharmātmā yathā te pradrutāḥ purā. sa tasmai sarvam ācakhyāv ānupūrvyeṇa pāṇḍavaḥ.

तच् छ्रुत्वा द्रुपदो राजा कुन्तीपुत्रस्य भाषितम्। विगर्हयाम् आस तदा धृतराष्ट्रं जनेश्वरम्।

tac chrutvā drupado rājā kuntīputrasya bhāṣitam. vigarhayām āsa tadā dhṛtarāṣṭraṃ janeśvaram.

आश्वासयाम् आस च तं कुन्तीपुत्रं युधिष्ठिरम्। प्रतिजज्ञे च राज्याय द्रुपदो वदतां वरः।

āśvāsayām āsa ca taṃ kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram. pratijajñe ca rājyāya drupado vadatāṃ varaḥ.

ततः कुन्ती च कृष्णा च भीमसेनार्जुनाव् अपि। यमौ च राज्ञा संदिष्टौ विविशुर् भवनं महत्।

tataḥ kuntī ca kṛṣṇā ca bhīmasenārjunāv api. yamau ca rājñā saṃdiṣṭau viviśur bhavanaṃ mahat.

तत्र ते न्यवसन् राजन् यज्ञसेनेन पूजिताः। प्रत्याश्वस्तांस् ततो राजा सह पुत्रैर् उवाच तान्।

tatra te nyavasan rājan yajñasenena pūjitāḥ. pratyāśvastāṃs tato rājā saha putrair uvāca tān.

गृह्णातु विधिवत् पाणिम् अद्यैव कुरुनन्दनः। पुण्ये ऽहनि महाबाहुर् अर्जुनः कुरुतां क्षणम्।

gṛhṇātu vidhivat pāṇim adyaiva kurunandanaḥ. puṇye 'hani mahābāhur arjunaḥ kurutāṃ kṣaṇam.

ततस् तम् अब्रवीद् राजा धर्मपुत्रो युधिष्ठिरः। ममापि दारसंबन्धः कार्यस् तावद् विशां पते। तस्मात् पूर्वं मया कार्यं यद् भवान् अनुमन्यते।

tatas tam abravīd rājā dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ. mamāpi dārasaṃbandhaḥ kāryas tāvad viśāṃ pate. tasmāt pūrvaṃ mayā kāryaṃ yad bhavān anumanyate.

द्रुपद उवाच। भवान् वा विधिवत् पाणिं गृह्णातु दुहितुर् मम। यस्य वा मन्यसे वीर तस्य कृष्णाम् उपादिश।

drupada uvāca. bhavān vā vidhivat pāṇiṃ gṛhṇātu duhitur mama. yasya vā manyase vīra tasya kṛṣṇām upādiśa.

युधिष्ठिर उवाच। सर्वेषां द्रौपदी राजन् महिषी नो भविष्यति। एवं हि व्याहृतं पूर्वं मम मात्रा विशां पते।

yudhiṣṭhira uvāca. sarveṣāṃ draupadī rājan mahiṣī no bhaviṣyati. evaṃ hi vyāhṛtaṃ pūrvaṃ mama mātrā viśāṃ pate.

अहं चाप्य् अनिविष्टो वै भीमसेनश् च पाण्डवः। पार्थेन विजिता चैषा रत्नभूता च ते सुता।

ahaṃ cāpy aniviṣṭo vai bhīmasenaś ca pāṇḍavaḥ. pārthena vijitā caiṣā ratnabhūtā ca te sutā.

एष नः समयो राजन् रत्नस्य सहभोजनम्। न च तं हातुम् इच्छामः समयं राजसत्तम। अक्रमेण निवेशे च धर्मलोपो महान् भवेत्। निर्जिता चैव पार्थेन रत्नभूता च ते सुता।

eṣa naḥ samayo rājan ratnasya sahabhojanam. na ca taṃ hātum icchāmaḥ samayaṃ rājasattama. akrameṇa niveśe ca dharmalopo mahān bhavet. nirjitā caiva pārthena ratnabhūtā ca te sutā.

सर्वेषां धर्मतः कृष्णा महिषी नो भविष्यति। आनुपूर्व्येण सर्वेषां गृह्णातु ज्वलने करम्।

sarveṣāṃ dharmataḥ kṛṣṇā mahiṣī no bhaviṣyati. ānupūrvyeṇa sarveṣāṃ gṛhṇātu jvalane karam.

द्रुपद उवाच। एकस्य बह्व्यो विहिता महिष्यः कुरुनन्दन। नैकस्या बहवः पुंसो विधीयन्ते कदा चन। सो ऽयं न लोके वेदे वा जातु धर्मः प्रशस्यते।

drupada uvāca. ekasya bahvyo vihitā mahiṣyaḥ kurunandana. naikasyā bahavaḥ puṃso vidhīyante kadā cana. so 'yaṃ na loke vede vā jātu dharmaḥ praśasyate.

लोकवेदविरुद्धं त्वं नाधर्मं धार्मिकः शुचिः। कर्तुम् अर्हसि कौन्तेय कस्मात् ते बुद्धिर् ईदृशी।

lokavedaviruddhaṃ tvaṃ nādharmaṃ dhārmikaḥ śuciḥ. kartum arhasi kaunteya kasmāt te buddhir īdṛśī.

युधिष्ठिर उवाच। सूक्ष्मो धर्मो महाराज नास्य विद्मो वयं गतिम्। पूर्वेषाम् आनुपूर्व्येण यातं वर्त्मानुयामहे। लोकधर्मविरुद्धो ऽयं धर्मो धर्मभृतां वर।

yudhiṣṭhira uvāca. sūkṣmo dharmo mahārāja nāsya vidmo vayaṃ gatim. pūrveṣām ānupūrvyeṇa yātaṃ vartmānuyāmahe. lokadharmaviruddho 'yaṃ dharmo dharmabhṛtāṃ vara.

न मे वाग् अनृतं प्राह नाधर्मे धीयते मतिः। एवं चैव वदत्य् अम्बा मम चैव मनोगतम्। आश्रमे रुद्रनिर्दिष्टाद् व्यासाद् एतन् मया श्रुतम्।

na me vāg anṛtaṃ prāha nādharme dhīyate matiḥ. evaṃ caiva vadaty ambā mama caiva manogatam. āśrame rudranirdiṣṭād vyāsād etan mayā śrutam.

एष धर्मो ध्रुवो राजंश् चरैनम् अविचारयन्। मा च ते ऽत्र विशङ्का भूत् कथं चिद् अपि पार्थिव।

eṣa dharmo dhruvo rājaṃś carainam avicārayan. mā ca te 'tra viśaṅkā bhūt kathaṃ cid api pārthiva.

द्रुपद उवाच। त्वं च कुन्ती च कौन्तेय धृष्टद्युम्नश् च मे सुतः। कथयन्त्व् इतिकर्तव्यं श्वः काले करवामहे।

drupada uvāca. tvaṃ ca kuntī ca kaunteya dhṛṣṭadyumnaś ca me sutaḥ. kathayantv itikartavyaṃ śvaḥ kāle karavāmahe.

वैशंपायन उवाच। ते समेत्य ततः सर्वे कथयन्ति स्म भारत। अथ द्वैपायनो राजन्न् अभ्यागच्छद् यदृच्छया।

vaiśaṃpāyana uvāca. te sametya tataḥ sarve kathayanti sma bhārata. atha dvaipāyano rājann abhyāgacchad yadṛcchayā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...