महाभारत 12.41 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 41→

[mh-12-41] • 18 श्लोकाः

वैशंपायन उवाच। प्रकृतीनां तु तद् वाक्यं देशकालोपसंहितम्। श्रुत्वा युधिष्ठिरो राजाथोत्तरं प्रत्यभाषत।

vaiśaṃpāyana uvāca. prakṛtīnāṃ tu tad vākyaṃ deśakālopasaṃhitam. śrutvā yudhiṣṭhiro rājāthottaraṃ pratyabhāṣata.

धन्याः पाण्डुसुता लोके येषां ब्राह्मणपुंगवाः। तथ्यान् वाप्य् अथ वातथ्यान् गुणान् आहुः समागताः।

dhanyāḥ pāṇḍusutā loke yeṣāṃ brāhmaṇapuṃgavāḥ. tathyān vāpy atha vātathyān guṇān āhuḥ samāgatāḥ.

अनुग्राह्या वयं नूनं भवताम् इति मे मतिः। यत्रैवं गुणसंपन्नान् अस्मान् ब्रूथ विमत्सराः।

anugrāhyā vayaṃ nūnaṃ bhavatām iti me matiḥ. yatraivaṃ guṇasaṃpannān asmān brūtha vimatsarāḥ.

धृतराष्ट्रो महाराजः पिता नो दैवतं परम्। साशने ऽस्य प्रिये चैव स्थेयं मत्प्रियकाङ्क्षिभिः।

dhṛtarāṣṭro mahārājaḥ pitā no daivataṃ param. sāśane 'sya priye caiva stheyaṃ matpriyakāṅkṣibhiḥ.

एतदर्थं हि जीवामि कृत्वा ज्ञातिवधं महत्। अस्य शुश्रूषणं कार्यं मया नित्यम् अतन्द्रिणा।

etadarthaṃ hi jīvāmi kṛtvā jñātivadhaṃ mahat. asya śuśrūṣaṇaṃ kāryaṃ mayā nityam atandriṇā.

यदि चाहम् अनुग्राह्यो भवतां सुहृदां ततः। धृतराष्ट्रे यथापूर्वं वृत्तिं वर्तितुम् अर्हथ।

yadi cāham anugrāhyo bhavatāṃ suhṛdāṃ tataḥ. dhṛtarāṣṭre yathāpūrvaṃ vṛttiṃ vartitum arhatha.

एष नाथो हि जगतो भवतां च मया सह। अस्यैव पृथिवी कृत्स्ना पाण्डवाः सर्व एव च। एतन् मनसि कर्तव्यं भवद्भिर् वचनं मम।

eṣa nātho hi jagato bhavatāṃ ca mayā saha. asyaiva pṛthivī kṛtsnā pāṇḍavāḥ sarva eva ca. etan manasi kartavyaṃ bhavadbhir vacanaṃ mama.

अनुगम्य च राजानं यथेष्टं गम्यताम् इति। पौरजानपदान् सर्वान् विसृज्य कुरुनन्दनः। यौवराज्येन कौरव्यो भीमसेनम् अयोजयत्।

anugamya ca rājānaṃ yatheṣṭaṃ gamyatām iti. paurajānapadān sarvān visṛjya kurunandanaḥ. yauvarājyena kauravyo bhīmasenam ayojayat.

मन्त्रे च निश्चये चैव षाड्गुण्यस्य च चिन्तने। विदुरं बुद्धिसंपन्नं प्रीतिमान् वै समादिशत्।

mantre ca niścaye caiva ṣāḍguṇyasya ca cintane. viduraṃ buddhisaṃpannaṃ prītimān vai samādiśat.

कृताकृतपरिज्ञाने तथायव्ययचिन्तने। संजयं योजयाम् आस ऋद्धम् ऋद्धैर् गुणैर् युतम्।

kṛtākṛtaparijñāne tathāyavyayacintane. saṃjayaṃ yojayām āsa ṛddham ṛddhair guṇair yutam.

बलस्य परिमाणे च भक्तवेतनयोस् तथा। नकुलं व्यादिशद् राजा कर्मिणाम् अन्ववेक्षणे।

balasya parimāṇe ca bhaktavetanayos tathā. nakulaṃ vyādiśad rājā karmiṇām anvavekṣaṇe.

परचक्रोपरोधे च दृप्तानां चावमर्दने। युधिष्ठिरो महाराजः फल्गुनं व्यादिदेश ह।

paracakroparodhe ca dṛptānāṃ cāvamardane. yudhiṣṭhiro mahārājaḥ phalgunaṃ vyādideśa ha.

द्विजानां वेदकार्येषु कार्येष्व् अन्येषु चैव हि। धौम्यं पुरोधसां श्रेष्ठं व्यादिदेश परंतपः।

dvijānāṃ vedakāryeṣu kāryeṣv anyeṣu caiva hi. dhaumyaṃ purodhasāṃ śreṣṭhaṃ vyādideśa paraṃtapaḥ.

सहदेवं समीपस्थं नित्यम् एव समादिशत्। तेन गोप्यो हि नृपतिः सर्वावस्थो विशां पते।

sahadevaṃ samīpasthaṃ nityam eva samādiśat. tena gopyo hi nṛpatiḥ sarvāvastho viśāṃ pate.

यान् यान् अमन्यद् योग्यांश् च येषु येष्व् इह कर्मसु। तांस् तांस् तेष्व् एव युयुजे प्रीयमाणो महीपतिः।

yān yān amanyad yogyāṃś ca yeṣu yeṣv iha karmasu. tāṃs tāṃs teṣv eva yuyuje prīyamāṇo mahīpatiḥ.

विदुरं संजयं चैव युयुत्सुं च महामतिम्। अब्रवीत् परवीरघ्नो धर्मात्मा धर्मवत्सलः।

viduraṃ saṃjayaṃ caiva yuyutsuṃ ca mahāmatim. abravīt paravīraghno dharmātmā dharmavatsalaḥ.

उत्थायोत्थाय यत् कार्यम् अस्य राज्ञः पितुर् मम। सर्वं भवद्भिः कर्तव्यम् अप्रमत्तैर् यथातथम्।

utthāyotthāya yat kāryam asya rājñaḥ pitur mama. sarvaṃ bhavadbhiḥ kartavyam apramattair yathātatham.

पौरजानपदानां च यानि कार्याणि नित्यशः। राजानं समनुज्ञाप्य तानि कार्याणि धर्मतः।

paurajānapadānāṃ ca yāni kāryāṇi nityaśaḥ. rājānaṃ samanujñāpya tāni kāryāṇi dharmataḥ.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...