महाभारत 12.342 (श्लोक 1)

महाभारत

←शान्ति पर्व→

←अध्याय 342→

[mh-12-342] • 16 श्लोकाः

ब्राह्मण उवाच। समुत्पन्नाभिधानो ऽस्मि वाङ्माधुर्येण ते ऽनघ। मित्रताम् अभिपन्नस् त्वां किं चिद् वक्ष्यामि तच् छृणु।

brāhmaṇa uvāca. samutpannābhidhāno 'smi vāṅmādhuryeṇa te 'nagha. mitratām abhipannas tvāṃ kiṃ cid vakṣyāmi tac chṛṇu.

गृहस्थधर्मं विप्रेन्द्र कृत्वा पुत्रगतं त्व् अहम्। धर्मं परमकं कुर्यां को हि मार्गो भवेद् द्विज।

gṛhasthadharmaṃ viprendra kṛtvā putragataṃ tv aham. dharmaṃ paramakaṃ kuryāṃ ko hi mārgo bhaved dvija.

अहम् आत्मानम् आत्मस्थम् एक एवात्मनि स्थितः। कर्तुं काङ्क्षामि नेच्छामि बद्धः साधारणैर् गुणैः।

aham ātmānam ātmastham eka evātmani sthitaḥ. kartuṃ kāṅkṣāmi necchāmi baddhaḥ sādhāraṇair guṇaiḥ.

यावद् एवानतीतं मे वयः पुत्रफलाश्रितम्। तावद् इच्छामि पाथेयम् आदातुं पारलौकिकम्।

yāvad evānatītaṃ me vayaḥ putraphalāśritam. tāvad icchāmi pātheyam ādātuṃ pāralaukikam.

अस्मिन् हि लोकसंताने परं पारम् अभीप्सतः। उत्पन्ना मे मतिर् इयं कुतो धर्ममयः प्लवः।

asmin hi lokasaṃtāne paraṃ pāram abhīpsataḥ. utpannā me matir iyaṃ kuto dharmamayaḥ plavaḥ.

समुह्यमानानि निशम्य लोके; निर्यात्यमानानि च सात्त्विकानि। दृष्ट्वा च धर्मध्वजकेतुमालां; प्रकीर्यमाणाम् उपरि प्रजानाम्।

samuhyamānāni niśamya loke; niryātyamānāni ca sāttvikāni. dṛṣṭvā ca dharmadhvajaketumālāṃ; prakīryamāṇām upari prajānām.

न मे मनो रज्यति भोगकाले; दृष्ट्वा यतीन् प्रार्थयतः परत्र। तेनातिथे बुद्धिबलाश्रयेण; धर्मार्थतत्त्वे विनियुङ्क्ष्व मां त्वम्।

na me mano rajyati bhogakāle; dṛṣṭvā yatīn prārthayataḥ paratra. tenātithe buddhibalāśrayeṇa; dharmārthatattve viniyuṅkṣva māṃ tvam.

भीष्म उवाच। सो ऽतिथिर् वचनं तस्य श्रुत्वा धर्माभिलाषिणः। प्रोवाच वचनं श्लक्ष्णं प्राज्ञो मधुरया गिरा।

bhīṣma uvāca. so 'tithir vacanaṃ tasya śrutvā dharmābhilāṣiṇaḥ. provāca vacanaṃ ślakṣṇaṃ prājño madhurayā girā.

अहम् अप्य् अत्र मुह्यामि ममाप्य् एष मनोरथः। न च संनिश्चयं यामि बहुद्वारे त्रिविष्टपे।

aham apy atra muhyāmi mamāpy eṣa manorathaḥ. na ca saṃniścayaṃ yāmi bahudvāre triviṣṭape.

के चिन् मोक्षं प्रशंसन्ति के चिद् यज्ञफलं द्विजाः। वानप्रस्थाश्रमं के चिद् गार्हस्थ्यं के चिद् आश्रिताः।

ke cin mokṣaṃ praśaṃsanti ke cid yajñaphalaṃ dvijāḥ. vānaprasthāśramaṃ ke cid gārhasthyaṃ ke cid āśritāḥ.

राजधर्माश्रयं के चित् के चिद् आत्मफलाश्रयम्। गुरुचर्याश्रयं के चित् के चिद् वाक्यं यम् आश्रयम्।

rājadharmāśrayaṃ ke cit ke cid ātmaphalāśrayam. gurucaryāśrayaṃ ke cit ke cid vākyaṃ yam āśrayam.

मातरं पितरं के चिच् छुश्रूषन्तो दिवं गताः। अहिंसया परे स्वर्गं सत्येन च तथा परे।

mātaraṃ pitaraṃ ke cic chuśrūṣanto divaṃ gatāḥ. ahiṃsayā pare svargaṃ satyena ca tathā pare.

आहवे ऽभिमुखाः के चिन् निहताः स्विद् दिवं गताः। के चिद् उञ्छव्रतैः सिद्धाः स्वर्गमार्गसमाश्रिताः।

āhave 'bhimukhāḥ ke cin nihatāḥ svid divaṃ gatāḥ. ke cid uñchavrataiḥ siddhāḥ svargamārgasamāśritāḥ.

के चिद् अध्ययने युक्ता वेदव्रतपराः शुभाः। बुद्धिमन्तो गताः स्वर्गं तुष्टात्मानो जितेन्द्रियाः।

ke cid adhyayane yuktā vedavrataparāḥ śubhāḥ. buddhimanto gatāḥ svargaṃ tuṣṭātmāno jitendriyāḥ.

आर्जवेनापरे युक्ता निहतानार्जवैर् जनैः। ऋजवो नाकपृष्ठे वै शुद्धात्मानः प्रतिष्ठिताः।

ārjavenāpare yuktā nihatānārjavair janaiḥ. ṛjavo nākapṛṣṭhe vai śuddhātmānaḥ pratiṣṭhitāḥ.

एवं बहुविधैर् लोके धर्मद्वारैर् अनावृतैः। ममापि मतिर् आविग्ना मेघलेखेव वायुना।

evaṃ bahuvidhair loke dharmadvārair anāvṛtaiḥ. mamāpi matir āvignā meghalekheva vāyunā.

Project अर्थ (Artha): X, yashbonde.com, LinkedIn. See Sources

Loading adhyay...